چکیده:
فنّ بیان حوزههای مختلفی دارد و یکی از جامعترین و در عین حال، جالبترین اقسام فنّ بیان در هنر است که به کارگیری آن بدون شک تأثیر قابل ملاحظهای در تولید اثر هنری با کیفیت و فاخر دارد زیرا همانطور که هنر نوعی از بیان است، بیان نیز نوعی از هنر است. در این میان، در بررسی شعر نیز به عنوان یک پدیدۀ هنری، نخستین چیزی که نظر ما را به خود جلب میکند، طرز بیان هنرمندانۀ شاعر است. آثار هنری و از جمله شعر، حکم منشوری را دارند که از هر زاویه، چشمانداز متفاوتی را عرضه میکنند و مجموعۀ این چشماندازها، تصویری کلّی و جامع از منشور را به دست میدهند. یکی از ابعاد مهم شعرا ارتباط با بزرگان و درباریان به عنوان مشوق و حامی است، بنابراین در اشعار برخی از شاعران به شکل آشکاری ارتباط میان شاعر و ممدوح دیده میشود. در این میان شاعرانی چون فرّخی و منوچهری از شاعرانی هستند که در شعر خود، ممدوح را مخاطب قرار دادهاند. این نوشتار بر آن است تا به بررسی و تطبیق بیان هنری شاعرانی چون فرخی و منوچهری در طرح تقاضا از ممدوح بپردازد. از سوی دیگر این تقاضاهای مطرح شده در شعر آنها را با نگارگری سدۀ هشتم هجری مطابقت دهد. مقولۀ تقاضا و درخواست، که از زیر شاخههای ادبیات غنایی محسوب میشود، در شعر این شاعران، به صورتهای گوناگون جلوه کرده است که آنها با بیانی هنرمندانه و به شیوههای متفاوت نسبت به طرح آن اقدام کردهاند. در این زمینه، سعی شده است تا اشعار این شاعران مورد مطالعه قرار گیرد و انواع درخواستها و تقاضاهای مادی و غیر مادی آنها از ممدوح، استخراج، بررسی و تحلیل گردد.
اهداف تحقیق
بررسی تقاضاها و درخواستهای مطرح شده از ممدوح در شعر فرخی و منوچهری
بررسی بازتاب جایگاه ممدوح در نگارگری سدۀ هشتم هجری(با محوریت مطالعه اشعار فرخی و منوچهری)
سؤالات تحقیق
تقاضای شاعرانی چون فرخی و منوچهری از ممدوح چه شباهت و تفاوتهایی داشته است؟
آیا میتوان در نگارگری سدۀ هشتم هجری نمونههایی از تقاضا و درخواست شاعران از ممدوح پیدا کرد؟
. In this article, the author intends to examine the artistic expression of poets such as Farrokhi and Manouchehri in their demand and requests from Mamdoum (praised) and to match the demands of their poetry with the eighth century AH miniatures. The category of demand and request, which is a subset of lyrical literature, has appeared in the poetry of these poets in a variety of ways in which they have attempted to design it with an artistic expression and in different ways. In this regard, it has been tried to study the poems of these poets and their types of material and non-material requests and demands of Mamdouh (praised) are extracted, studied, and analyzed. Therefore, one of the aims of this study is to examine the demands and requests raised in Farrokhi Sistani's poetry and, in the second place, to correspond with the miniatures of the eighth century AH. The main questions we are trying to answer in this research are what are the basis of demands in Farrokhi Sistani's and Manouchehri's Damgani poetry? And what is the situation of miniatures in the eighth century AH and can we find examples of demand and request in the miniatures of this period?
خلاصه ماشینی:
با بررسی مقولۀ تقاضا و درخواست در اشعار شاعران مورد مطالعه، علاوه بر آنکه میتوان با زندگی و نحوۀ تفکّرشان آشنا شد میتوان از ارزشهای زبانی و هنری، زمینههای تاریخی و اجتماعی آن زمان را روشن و شفاف به تصویر میکشد و بیانگر وضعیت شاعر در عصر اوست که متأثّر از مسائل سیاسی و اجتماعی روزگار آنها بوده است.
بنابراین، با بررسی موضوع تقاضا و درخواست در شعر شاعران مذکور، میتوان ابعاد مختلف تاریخ و فرهنگ و هنر دوران آنها را مورد تحلیل قرار داد و دانست که تقاضاهایی که در شعر این شاعران مطرح شده، نشاندهندۀ چه مسألهای از زندگی و جامعۀ آنهاست و شامل چه مواردی میشود.
بنابراین با جستجوهای صورت گرفته و بررسی مطالعههایی که بر روی پژوهشهای نوشته شده در حوزۀ تقاضا و درخواست انجام شده، به این نتیجه رسیده شد که تاکنون موضوع «بیان هنری شاعران قرون 4 تا 6 هجری در طرح تقاضا از ممدوح (با تکیه بر اشعار فرّخی و منوچهری)» مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته و با توجه به این مسأله که تحقیقات بسیار اندکی در حوزۀ مقولۀ تقاضا و درخواست در شعر فارسی انجام شده، جای خالی تحقیقات در این زمینه به نحو بارزی احساس میشود.
برای این منظور، دیوانهای دو تن از شاعران برجستۀ فارسی، به نامهای فرّخی سیستانی و منوچهری دامغانی مورد بررسی قرار گرفت و موارد تقاضا و درخواست از ممدوح، از شعر آنها استخراج و پس از طبقهبندی، به تحلیل و بررسی آنها پرداخته شد.