چکیده:
شورشهایی که دهقانان-عشایر، صاحبمنصبان محلی و تعدادی از سیدها را در کنار هم قرار داد، از اواخر قرن شانزدهم مانعی برای نظارت موثر پادشاهان صفوی بر فعالیتهای سیاسی و اقتصادی در ایالت استرآباد شد. این مقاله به بررسی ماهیت این شورشها به رهبری سیاه پوشان (پوشندگان لباس سیاه)، و پیشینه اقتصادی - اجتماعی و تمایلات مذهبی این شورشیان و متحدان مختلف آنها میپردازد. این پژوهش همچنین توجه ویژهای به سیدهای استرآباد، زمینههای شکلگیری فکری آنها و رویکردهای متمایز آنها نسبت به دولت صفویه از اوایل قرن شانزدهم تا اواخر دهه 1570 م، یعنی هنگامیکه قیام بخش اعظم قدرت خود را ازدستداده بود، خواهد داشت. درحالیکه ممکن است ارتداد و زنادقه جزئی از چشمانداز مذهبی استرآباد باشد اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشاندهنده تاثیر قابلتوجه آن در جنبش سیاه پوشان باشد. مهمتر از همه، تعلیمات شیعی شهری و سنتهای شرعی ریشههای عمیقی در استرآباد داشت که توسط سیدها پرورده شده و قبل از ظهور صفویان توسط بزرگان بتکچی ترویج میشدند. این موضوع با توجه به این واقعیت که گروهی از سیدها از استرآباد (خصوصا شهر فندرسک) مستقیما در شورش علیه صفویان اولیه شرکت داشتند، قابلتوجه است.
خلاصه ماشینی:
روابط زناشویی بین خانوادههای سید و غیر سید مشهود بود، که اهمیت موقعیت کسبشده علمی، پارسایی شخصی، رهبری فکری و همچنین ثروت آنان را منعکس میکرد ارجاعات 1- Rumlu, A Chronicle of the Early Safawis, 284–5; Munshi, ʿAlam-ara-ye ʿAbbasi, vol.
On Muhammad Salih’s opposition to the Safavids, see Munshi, ʿAlam-ara-ye ʿAbbasi, vol.
9- خصوصیات مذهبی و سیاسی سلطنت طهماسب see Jurdi Abisaab, Converting Persia, chapters 1 and 2; Mitchell, “Shah Tahmasb”; Roemer, “The Safavid Period,” 233–50; Babayan,Mystics, Monarchs, and Messiahs, 295–348.
See Mustafa Musawi, “Betekchi,” Vol. 13, Danishnamah-ye Buzurg Islami, by Markaz-e Daeratulma’arif-e Buzurg Islami, Tehran, 5340.
On varied Shiʿi expressions in pre- Safavid Iran see, Mazzaoui, The Origins of the Safawids, chapters 1 and 2; Roemer, “TheTurkmen Dynasties,” 147–226; Amoretti, “Religion in the Timurid,” 610–55; Subtelny, “A Timurid Educational,” 38–61.
On the books and fields of study used at the Shiʿi madrasas during the Safavid period, see Dar Bab-e Awqaf, 62–3, 78–9; Moazzen, “Shiʿi Higher Learning,”40–42, 60, f.
4, 187–9; Tehrani, Ihya’ al-Dathir, 119–20; al-Amin, Aʿyan al- Shiʿa, vol.
102- See Tehrani, Ihya’ al-Dathir, 59; al-Marʿashi al-Najafi, Al-Ijaza al-Kabira, 335; Afandi al-Isfahani, Riyad al-ʿUlama’, vol.
111- See Khwandamir, Iran dar Ruzgar-e Shah Ismaʿil, 164, 223; Munshi, ʿAlam-ara-ye ʿAbbasi, vol.
” 121- Khafipour, “The Foundation of the Safavid State”; Munshi, ʿAlam-ara-ye ʿAbbasi, vol.
ʿAbd al-ʿAli known as al-Muhaqqiq al-Thani, Rasa’il al-Muhaqqiq al-Karaki, vol.
Iran dar Ruzgar-e Shah Ismaʿil va Shah Tahmasb Safavi, edited by Ghulamreza Tabataba’i.