چکیده:
در دیدگاههای آیت الله شاهآبادی (ره) دید عرفانی بر نگاه فقهی، کلامی غلبه دارد. مبنای همۀ اندیشههای او از آموزۀ فطرت گرفته شده است. خداوند عاشق خود و کمالش و عالم، تابش و محضر خداست. خودنمایی و اظهار کمال انگیزۀ افعالش است. حق دو ظهور علمی و فعلی دارد که موجب ظهور عوالم گوناگون در قوس نزولی میشود و آنها در طول هماند. غایت و هدف فعل حق خود اوست. از دید ایشان به حکم فطرت انسان، عالم دیگری وجود دارد که در آن راحتی کامل و حیات جاودانی است. مرگ انتقال از نشئۀ دنیوی به حیات برزخی و اخروی است. برزخ ویژگیهای عالم ماده و عوالم بالاتر را با هم دارد و انسان صورت ملکوتی اعمالش را در آخرت مییابد. در پایان این نتیجه حاصل میشود ایشان با آموزۀ محوری خود؛ یعنی فطرت علاوه بر نگاه عرفانی در باب خدا و آخرت، شبهات بسیاری را در مورد مسأله شرور، شیطان، جسم انگاری خدا و رجعت و... پاسخ میدهد.
From the standpoint of Ayatullah Shahabadi, the mystical viewpoint
is superior to Kalam and jurisprudential perspective. The basis of his
thoughts in all is stemmed from instinct teaching. The Almighty is in
love with Himself, His perfectionism, universe, shining, and
providence. Exhibition and statement of perfection are the source of
His deeds. He is entitled for the two fold scientific and practical
emergence that cause the emergence of various universes upon the
descending arch while they are parallel to one another. The end point
and purpose of the act of God is the Almighty Himself.
In his opinion, instinctively there is another world in which there is a
perfect and eternal life. Death is the process of transferring from this
world to the limbo and eternal life. Limbo is characterized with the
worldly and heavenly features, and mankind will witness the divine
features of his actions in the afterlife.
Finally, it is concluded that with his axial teaching, i.e. instincts, he
can respond to a host of ambiguities in terms of vice, satan,
embodiment of God, returning and so on in addition to his mystical
approach toward God and afterlife.
خلاصه ماشینی:
پیشگفتار شناسایی و نقد عارفان بزرگ، بویژه آنهایی که به لحاظ زمانی به ما نزدیک هستند و سهیمکردن تشنگان عرفان در شیرینی تجربۀ آنان از نور رحمت الهی امری ضروری است امّا شناخت عارفان راستین از شیخان مدعی دروغین بسیار مشکل است؛ چرا که آنان بهراحتی خود را به دیگران نمیشناسانند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در مقابل تنها کسانی عارفان راستین را مییابند که اهل درد و کوششاند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از این روی معرفی عارفی مانند آیتالله شاهآبادی رحمة الله علیه برای دردمندان طالب تجربههای شیرین و رابطۀ عاشقانه با خدا ضروری است.
این نظر او در دیدگاه عرفانیش ریشه دارد که همۀ تجلیات خداوند تکرارناپذیراست و غیرتابش خدا چیز دیگری نیست و تابش و ظهور عین حضور است و همۀ عالم محضر خداست (شاهآبادی، رشحات المعارف، صص 28، 32؛ رشحات البحار، صص 63- 68 و ترجمه 250- 255؛ شذرات المعارف، صص 138 و 142).
» (شاهآبادی، رشحات البحار، صص 179 و 180 و ترجمه 394) آیتالله شاهآبادی رحمة الله علیه مثل متأله مسیحی، قدیس اگوستین، میگوید: «خداوند خیر محض است و شر امر عدمی است و به خداوند ربطی ندارد و آن از اموری است که بهوجود دنیوی مترتب میشود و نیاز بهعلت یا خالق ندارد.
] (شرح رشحات المعارف، ص 162) در باور آیتالله شاهآبادی رحمة الله علیه «ثواب و عقاب آخرت ظهور صورت ملکوتی و غیبی اعمال، نه خود آن اعمال است.
شاهآبادی رحمة الله علیه برای اثبات این امر نیز از نظریۀ اصلی خود؛ یعنی آموزۀ فطرت عشق استفاده میکند.