چکیده:
توسعه بخش خصوصی، اداره بنگاههای اقتصادی توسط بخش خصوصی، و خصوصیسازی بنگاههای دولتی یک رویکرد غالب در بیشتر کشورهای جهان است که اثربخشی آن با شواهد تجربی بسیار حمایت میشود. در ایران، در فاصله سالهای 1394-1380، 39 شرکت دولتی که ارزش بازار آنها بالغ بر شصت درصد ارزش کل بازار سرمایه ایران است، با دو هدف عمده ارتقای عملکرد بنگاههای اقتصادی و توسعه کارکردهای آنها در بازار سرمایه عرضه میشوند. پس از ده سال از اعمال این سیاست و در شرایط داراییهای بسیار در اختیار دولت، پاسخ به این پرسش که آیا خصوصیسازی به ارتقای عملکرد و کارکرد بنگاههای خصوصیشده منجر میشود، میتواند راهگشای اصلاحات سیاستی آتی باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش و شناسایی و تحلیل نقش عوامل موثر بر رابطه خصوصیسازی بر عملکرد و کارکرد بنگاههای عرضهشده در بازار سرمایه ایران است. یافتهها حاکی از آن است که خصوصیسازی در ارتقای عملکرد و کارکرد اسمی بنگاهها موثر است، ولی به توسعه عملکرد و کارکردهای حقیقی بنگاهها منجر نمیشود. شکلگیری حاکمیت شرکتی، ماهیت سهامدار غالب پس از خصوصیسازی، نوع کنترل مدیریت بر کیفیت، و جهت تاثیر خصوصیسازی بر تغییرهای عملکرد و کارکرد بنگاهها موثر است.
Development of the private sector, running businesses by private sector enterprises and privatization of state-owned enterprises are a dominant approach in most countries. Ample empirical evidence has strongly supported the effectiveness of this approach. In Iran, 39 state-owned companies, whose market value is about 60% of the total value of the country’s stock market, joined the stock market between 2001 and 2015. There were two major objectives behind this move: improving the performance and functions of business enterprises. This paper attempts to identify and analyze the those factors which help privatization to affect the performance and functions of listed firms in Iran’s stock market. Findings indicate that privatization is effective in promoting nominal performance and nominal functions of firms, but it cannot lead to the development of their actual performance and business functions. Besides, findings show that the formation of corporate governance, dominant shareholderchr('39')s status after privatization, the way management controls the quality, and the way privatization affects performance and functional changes of firms each plays a role.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، هدف این پژوهش ارزیابی تاثیر خصوصیسازی بر تغییرهای عملکرد و کارکرد شرکتهای خصوصیشده، بررسی نقش عوامل موثر بر کیفیت و جهت این تاثیر، و ارائه خط راهنمایی برای اصلاحات سیاستی آتی است.
همچنین، از سنجش سودآوری به عنوان نشانگری برای سنجش اثر خصوصیسازی استفاده میشود، ولی در این خصوص باید توجه شود که: اثر تورم در شکلدهی به ارقام حسابهای مندرج در گزارشهای رسمی حسابداری در فاصله زمانی ارزیابی شاخص قبل و بعد از خصوصیسازی باید خنثی شود؛ سود خالص شامل سود ناشی از فروش دارایی یا سایر درآمدهای غیرعملیاتی است که برای یک یا چند سال معدود استمرار دارد، پس باید از سود عملیاتی برای سنجش استفاده شود؛ و سهامدار جدید با دستکاری در رویههای حسابداری، مایل باشد مقدار واقعی سود را بیشتر یا کمتر نشان دهد.
Majumdar Tian Petrazzini & Clark Macquieira & Zurita و همکاران (1998)، در بانک جهانی مفاد قراردادهای واگذاری و ساختار مالکیتی، 65 بانک را که از سال 1981 تا 1996 به صورت کامل یا نیمهکامل خصوصی شدهاند، مطالعه میکنند و عملکرد قبل و بعد از خصوصیسازی 32 بانک را در کشورهای عضور OECD و 5 کشور درحالتوسعه مقایسه میکنند.
ودیعی و آسیابانی (1388)، فرض میکنند که عملکرد شرکت در قیمت سهام واگذارشده منعکس میشود، پس مقایسه قیمت واگذاری سهام شرکتهای دولتی مشمول خصوصیسازی با قیمت محاسبهشده بر مبنای مدل نسبت قیمت بازار به سود هر سهم (P/E) شرکتهای مشابه را بررسی میک Dewenter & Malatesta سیاست خصوصیسازی در ایران اقتصاد ایران از اوایل دهه 1350 در مسیر دولتیتر شدن است.