چکیده:
ناتوانی در رهبری اثربخش منابع سازمانی مانند سرمایههای مالی، منابع انسانی، و مدیریت حل تعارضهای درون و برون سازمانی از مسائلی است که سازمانهای مردمنهاد (سمن) غیردولتی با آن مواجهاند. هدف این پژوهش، ارائه مدل رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی ایران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، توسعهای و نوع روش، توصیفی ـ اکتشافی است. گردآوری دادههای کیفی به روش داده بنیاد و با مصاحبه از 12 نفر از خبرگان سمنهای زیستمحیطی در شهر تهران صورت میگیرد. فرایند کدگذاری نظریۀ دادهبنیاد شامل فراگرد تحلیل مستمر دادهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و گزینشی است. نتایج فرایند کدگذاری نشان میدهد که مشارکتجویی، خدمتگزاری، تحولگرایی، و قانونمداری از ابعاد رهبری اثربخش؛ ظرفیت تشکلهای مردمی، شبکههای حکمرانی، و ظرفیتهای سازمانی از عوامل علّی؛ ساختار سازمانی منعطف و فضای سازمانی از عوامل زمینهای موثر؛ و خطمشی و راهبرد حمایتی از عوامل مداخلهگر الگوی رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی هستند. همچنین، راهبردها به دو بخش درون و برون سازمانی طبقهبندی میشوند. در پایان، مشارکت عمومی و عملکرد سازمانی به عنوان پیامدهای رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی محسوب میشوند.
The challenge and inability to effectively manage organizational resources such as financial capital, human resources, and
management of intra- and inter-organizational conflict resolution is one of the issues non-governmental organizations are faced with. Therefore, the purpose of this study is to present an effective leadership model for environmental people-based organizations (PBSs/NGOs) in Iran. The present study was developmental in terms of purpose and descriptive-exploratory in terms of methodology. Grounded method, together with Strauss and Corbin approach, was applied to collect qualitative data. Alongside this, 12 experts from these organizations were selected and interviewed. The process of coding in the founded theory involved the process of continuous data analysis in open, central and selective stages. Results show: (a) participation, service rendering, transformation orientation and
legal orientation are effective leadership dimensions, (b) capacity of grassroots organizations, governance networks and organizational capabilities are among the causal factors, (c) flexible organizational structure and organizational climate are effective contextual factors, (d) supportive policies and strategies (both internal and external) are intervening factors in the effective leadership model, (e) public participation and organizational performance are effective leadership outcomes.
خلاصه ماشینی:
با توجه به آنکه سمنهایی مانند حفاظت محیطزیست در ارائه خدمات و پیشبرد اهداف سازمانی تا حد زیادی به منابع انسانی سازمان وابستهاند، و اگر خللی در فعالیتهای نیروی انسانی سازمان بهوجود آید، موانع زیادی در فرایندهای World Economic Forum (WEF) درونسازمانی و روابط بیرونی آنها بهوجود میآید، رهبری اثربخش این سازمانها از کلیدیترین عوامل موفقیت بهشمار میرود.
با این حال، سمنها برای حل مسائل درونسازمانی، مانند هدایت منابع انسانی به سمت اهداف سازمانی و همچنین برقراری ارتباطات موثر با مردم، نیازمند رهبری اثربخش هستند.
آنچه از شکاف نظری موجود در پیشینههای تجربی مشهود است، میتواند اینگونه استنباط شود که درصد زیادی از پژوهشها تنها شاخصهای کلی رهبری اثربخش در سازمانهای مختلف را که شباهتهای زیادی نیز با سبکهای رهبری دارند، بررسی میکنند، یا درصد کمی از این پژوهشها به بررسی عوامل موثر بر رهبری اثربخش در محیطهای کاری میپردازند (Boerrigter, 2015; Viet Thanh & Nguyen, 2015; John & Chattopadhyay, 2015; Lituchy et al.
نتایج کدگذاری باز دادههای کیفی گردآوریشده با استفاده از ابزار مصاحبه برای شناسایی چالشهای رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی در جدول (11) به نمایش گذاشته میشود.
جدول 12: نتایج تحلیل راهبردهای استقرار رهبری اثربخش سمنها {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتایج کدگذاری محوری راهبردهای موثر در رهبری اثربخش سمنهای زیستمحیطی نشان میدهد که این راهبردها به دو بخش راهبردهای درون و برون سازمانی طبقهبندی میشوند.
پس پیشنهاد میشود که مدل ارزیابی بر مبنای نتایج این پژوهش و چارچوب رهبری اثربخش سمنهای زیستمحیطی تهیه شود.