چکیده:
با توجه به رشد جمعیت و افزایش مهاجرت به شهرها، توسعهی غیرقابل کنترل نواحی شهری، خلق سکونتگاههای جدید، کاهش سطح رفاه انسانی و بروز مشکلات فراوان شهری بویژه در کشورهای در حال توسعه، ضرورت توجه به تدوین الگوی بهینهی طرحهای توسعهی شهری و تغییر آن از رویکرد ایستا و سنتی به رویکردی منعطف، مشارکتی و استراتژیک و راهبردی احساس میشود. از اینرو در این تحقیق به دنبال امکانسنجی طرحهای راهبردی – ساختاری در هدایت توسعهی شهری در کلانشهر تبریز میباشیم. روش تحقیق در مطالعهی حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران، کارشناسان و نخبگان دانشگاهی آگاه بر مسائل و مشکلات شهری در کلان شهر تبریز میباشد که حجم نمونه بر اساس روش نمونهگیری گلوله برفی 200 نفر برآورد شده است. برای تجزیه و تحلیل دادههای این تحقیق از مدلهای استراتژیک SWOT، SOAR و روش معادلات ساختاری در نرمافزار Amos استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که مهمترین اصل در تحققپذیری طرحهای راهبردی -ساختاری در هدایت توسعهی کلانشهر تبریز نظام برنامهریزی و مدیریت شهری با امتیاز 93/ 0 بوده و در رتبهی بعدی نظام اقتصادی و سیاسی به ترتیب با ارزش 85/ 0 و 72/ 0 قرار دارند. همچنین در بین متغیرها واگذاری اختیارات و بخشی از وظایف تصمیمسازی و تصمیمگیری به سطوح پایین (محلی)؛ توجه به نقش مردم در نظام تهیه و تدوین و تصویب طرح؛ و توجه به بنیهی مالی- تجهیزاتی و تشکیلاتی شهرداریها به عنوان اهرمهای اجرایی طرح دارای بیشترین امتیاز میباشند که به ترتیب ارزش آنها 91/ 0، 85/ 0 و 82/ 0 بوده است.
According to population growth and increasing immigration to cities; urban regions uncontrollable development, creating new residence, reducing human welfare and outbreak of many problems specially in developing countries; we feel attention necessity in urban development proposals optimum pattern preparing, changing static survey and traditional form to flexible, participation, strategic, guideline surveys. So in current research, we follow Structural- guideline plans feasibility in directing metropolitan urban development at Tabriz metropolitan. Current research methodology is applied in aim viewpoint and it is analytical- descriptive based on nature and method. Statistical societies of current research include managers, experts, University and academic elites in urban problems and barriers at Tabriz metropolitan. Sample size was estimated 200 persons based on snowball sampling method. In order to research data analysis; SWOT and SOAR strategic models and structural equations method were applied in Amos software. Research results showed that basic principal at Tabriz metropolitan development directing in recognition structural-guidelines plans planning system and urban management have 0/93 score and also economical and political ranking are 0/85 and 0/72 scores respectively. Among options transferring variables and part of decision making and deciding responsibilities in low levels (local form); attention to people role in preparing and proposal issuing; attention to facilities- financial power, municipality arrangement as plan implementation leverages have the most scores which they are 0/91 , 0/85 , 0/82 respectively.
خلاصه ماشینی:
برخلاف این انتقادها، سبک قدیمی برنامه ریزی جامع هنوز در بسیاری از کشورها به کار گرفته میشود؛ اما بسیاری از شهرها در جست وجوی جایگزین کردن برنامه ریزی فضایی و راهبردی به جای 4- Iran productivity, management and studies center & Iran rural development institute (2001) برنامه ریزی جامع اند که انعطاف پذیری بیش تر دارد، بخش ها و نهادهای مختلف را برای برنامه ریزی گرد هم میآورد، دامنه ی متغیری از ذینفعان و سطح گسترده ای از مشارکت را در بر میگیرد (٢٠٠٩ ,UN-Habitat) و ارتباط آن با اجرا، از طریق بودجه بندی مناسب است (١٥٩ :٢٠١٢ ,Todes).
جدول ٤- عوامل بیرونی مؤثر در تحقق پذیری طرح های راهبردی–ساختاری Table 4- External factors affecting the feasibility of strategic-structural plans {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بر اساس نتایج مستخرج از تجزیه وتحلیل نظام ها و سازمان های مختلف درگیر در تهیه ی طرح های شهری و همچنین وضعیت موجود کلان شهر تبریز مهم تر فرصت ها و تهدیدهای ناشی استخراج و سپس از نمونه ی آماری اولویت آن - ها پرسشگری شده است که نتایج حاکی از آن است که مهم تر فرصت های ناشی تحقق طرح های راهبردی-ساختاری شکل گیری رویکرد انتقالی در نظام برنامه ریزی ملی از نظام های متمرکز، اقتدارگرای اقتصادی و دولتی به رویکرد مشارکتی و ارزش های محلی با ارزش ٤/٠٢ و شکل گیری کامل نظام برنامه ریزی مشارکتی در سیستم مدیریت شهری با ارزش ٣/٢٢ و همچنین مهم تر تهدیدها در راستای تحقق این طرح ها غلبه ی روح رویکرد تکنوکراسی و بالا به پایین در نظام مدیریت شهری باارزش ٣/٠١ و وجود رویکرد آمرانه در مدیریت شهری و عدم شکل گیری تعامل و همکاری در طرح های توسعه ی شهری با ارزش ٣/٠٠ بوده است .