چکیده:
ایزد بهرام؛ ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و آیزدی کهن و بسیار محبوب در میان
آریاییهاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه میکند. با وجود حضور عمیق در روایتهای
دینی و محبوبیّت عمومی در میان مردم» در حماسههای ملّی ظهور محسوسی ندارد. در این تحقیق
به روش توصیفی - تحلیلی به این مساله پرداخته میشود که ایزد بهرام در روایتهای دینی (با
تکیه بر اوستا) و روایتهای ملّی (با تکیه بر حماسه فردوسی) با چه هیاتی حضور مییابد. نتایج
بررسیها نشان داد که ایزد بهرام در حماسة فردوسی با کالبد میش و پرندة وارغن جلوه میکند و
به دلیل آمیختگی اسطورة وارغن و سیمرغء در شاهنامه» سیمرغ به جای وارفن معرّفی میشود.
خصوصیّت ویژة پرهای وارغنی که ایزد بهرام در او حلول کرده باشدء با اوست که خجستگی و
برخورداری از نیرویی شگفتانگیز است. بهبود زخمهاء پیشگویی و آگاه بودن از اسرار آفرینش
مرتبط با جایگاه ایزدی اوست.
خلاصه ماشینی:
ایزد بهرام از روایت دینی تا حماسۀ ملّی (مطالعۀ موردی اوستا و شاهنامه) 1 زیبا اسماعیلی چكيده ایزد بهرام، ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و ایزدی کهن و بسیار محبوب در میان آریاییهاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه میکند.
در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله پرداخته میشود که ایزد بهرام در روایتهای دینی (با تکیه بر اوستا) و روایتهای ملّی (با تکیه بر حماسه فردوسی) با چه هیأتی حضور مییابد.
سوالات تحقیق: 1- چرا در حماسۀ ملّی از ایزدی چون سروش سخن میرود، امّا جای ایزدی چون بهرام خالی است؟ 2- آیا ایزد بهرام در روایت ملی، با کالبدهایی که در روایت دینی از آن سخن رفته است حضور مییابد؟ 3- چرا در حماسۀ فردوسی براي حضور سیمرغ مراسم ویژهای با روشن کردن آتش برگزار میشود و زال هر بار که از او كمك میخواهد پس از ستودن او، در برابرش نماز میبرد و او را «خداوند مهر» خطاب میکند؟ 4- اگر سيمرغ پرندهای اهورايي است چرا بايد راز مرگ شاهزادۀ دینداری چون اسفنديار را به رستم بياموزد؟ فرضیههای تحقیق: همچنین برای این تحقیق فرضیههای زیر مطرح است: 1- ایزد بهرام در روایت ملی با کالبدهای حیوانی، که در روایت دینی از آن سخن رفته است، ظهور مییابد.
در روایات ملی به خصوص در شاهنامه از ایزد بهرام به صورت آشکار سخنی به میان نمیآید، امّا دو حیوان میش و سیمرغ حضور دارند که یاریگر رستم و خانواده او هستند.