چکیده:
تضارب آراء مفسران، یکی از قراین دستیابی به مقاصد آیات الهی است. رفع اجمال و گزینش دیدگاه مختار در آیه 67 سوره یوسف علیه السّلام : «و قال یا بنیّ لا تدخلوا من باب واحد و ادخلوا من ابواب متفرّقه» به طریق تجمیع و تحلیل آراء مفسّران فریقین در این مقاله مدّ نظر است. پرسش اساسی پژوهش حاضر که به روش توصیفی، تحلیلی و نقلی نگارش یافته، جستجو از علت دستور یعقوب علیه السّلام به فرزندان، در خصوص تفرّق در ورود به مصر، از طریق درهای متفاوت است که در آیه 67 سوره یوسف علیه السّلام به اجمال واگذار شده است. دستاورد پژوهش، دستیابی به هشت و پنج دیدگاه، به ترتیب، از سوی مفسران شیعه و سنی است که در نهایت، این نتیجه بهدست میآید: دیدگاهی که از کمترین مناقشه برخوردار است، علت تفرّق فرزندان برطرف کردن موانع وصول بنیامین به یوسف علیه السّلام است.
It is possible to understand the divine purpose and the commentators’ difference of opinion serves as evidence for this fact. The present study is to eliminate doubts from verse 67 of Surah Yusuf (AS) and choose the favorite point of view. The study is conducted in a descriptive, analytical and narrative method, and tries to highlight the Shiite and Sunnite exegetes’ views in this respect. The main question of the article is to figure out the reason for the order of Yaqoob (AS) to his children that they have to enter Egypt through different doors and separately. The verse 67 of Surah Yusuf has briefly dealt with the issue. The result of the research is coming up with five to eight views developed by the Shiite and Sunni commentators. The view that faces least disagreement is Yaqoob ordered his children to enter Egypt from different door so that there should be no hurdle in reaching Benjamin to Yusuf.
خلاصه ماشینی:
(طبرسي، 1377: 2 / 200) ملا فتحالله کاشاني در تفسير منهج الصادقين في الزام المخالفين در قرن دهم، قول به چشم زخم را تصريح کرده و مينويسد: «يا بَنِيَّ» اي فرزندان من «لا تَدْخُلُوا» در ميائيد در شهر مصر «مِنْ بابٍ واحِدٍ» از يک در يعني همه برادران از يک دروازه به شهر مرويد تا ناگاه چشم بدي به شما نرسد چون شما را با اين جمال و جاه و هيئت و شوکت و ابهت و تنآور و طول قامت ببينند و معذلک دانستهاند که شما در مصر نزد ملک معزز و مکرم و مقربيد «وَ ادْخُلُوا» و در آئيد هر دو سه «مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَه» از درهاي پراکنده و آن شهر را چهار دروازه بود اين کلام دال است بر آنکه چشم زخم را اثري تمام است.
صاحب تفسير دقائق التأويل و حقائق التنزيل در قرن هفتم، علت دستور يعقوب× به تفرّق برادران يوسف× را، يافتن حضرت يوسف× در کوچههاي مصر دانسته و مينويسد: اشاره يعقوب× به پسران کي «وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَه» از دروازههاي متفرّق در مصر رويد، تا اينجا کي باري ـ تعالي ـ فرمود: «إِلا حاجَة فِي نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضاها» مراد آن بود کي باشد کي در کوچههاي مصر يوسف را بيابند و حاجتي کي در نفس يعقوب پنهان بود، اين معني بود.
ترس از کثرت سلطه چنانچه بيان شد در تفسير هدايت سه احتمال براي علّتيابي تفرّق برادران يوسف× مطرح شده است که درنتيجه قول سوم اختيار گرديده.
(ابنکثير، 1419 ق: 4 / 342) سيوطي در قرن دهم در الدّر المنثور ذيل آيه، هفت روايت مربوطه را بيان ميکند که شش روايت آن، علّت تفرّق را چشم زخم دانسته است: أخرج ابنجرير و ابنابيحاتم عن ابنعباس رضي الله عنهما في قوله «وَ قالَ يا بَنِيَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ» قال رهب يعقوب عليهم العين.