چکیده:
برنامههای مدرنیزاسیون انقلاب سفید، در قالب اصلاحات ارضی، سپاه بهداشت و غیره در دههی 1340 و اجرای سیاست کنترل موالید در دهة 1370 شمسی بر نهاد خانواده در کُردستان تأثیرات ماندگاری بر جای گذاشت. این مقاله ساختوکار تأثیرات این دو موج را بر ابعاد جمعیتشناختی خانواده در کُردستان ایران بررسی میکند. روششناسی این مطالعه، کیفی است و از تکنیکهای مصاحبۀ عمیق، مشاهده و روش تحلیل موضوعی جهت استخراج الگوهای اساسی تغییر در خانواده استفاده شده است. یافتهها از چشماندازی متفاوت نشان میدهند که جریانات مدرنیزاسیون به اشکال گوناگون بر بافت و بُعد جمعیتشناختی خانواده تأثیرگذار بودهاند. اصلاحات ارضی و ترویج بهداشت شرایط را برای گذار از خانوادۀ گسترده به هستهای و تجربۀ کاهش مرگومیر و پدیدۀ مهاجرت مهیا نموده و مدرنیزاسیون دهۀ 1370 منجر به ظهور پدیدههای کمفرزندی، خانوادههای کوچک و فرزندان ناخواسته در مقیاسی قابل توجه شد. نتیجتاً، بخش زیادی از وضعیت کنونی نهاد خانواده در منطقۀ مورد مطالعه حاصل فرایند و برنامههای مدرنیزاسیون است و تداوم ناگزیر این فرایند بدون شک تحولات دیگری را در نهاد خانواده در پی خواهد داشت. نکته اینکه مدرنیزاسیون چرخۀ زندگی را در خانوادۀ کُرد متحول کرد.
Two waves of modernization, including white revolution (especially land reform and health programs) in 1960s and birth control programs in 1990s have been influencing demographic aspects of family institution in Kurdistan. This study tries to describe these impacts from a different point of view. Based on qualitative methodology and adopting depth interview, observation and thematic analysis techniques the processes and outcomes of implementation of these programs have come to be found. The results show that white revolution provided a context to transform extended family to core family and to experience the reduction of mortality. Birth control programs encountered Kurdish family to unpreceded low childbearing, small size of family and unintended fertility. Consequently, the major parts of current situation of family’s demographic structure refer to modernization elements, and undoubtedly continuation of this process brings new features of family changes to this society. The point is that the modernization has changed the life cycle of family in Kurdistan.