چکیده:
در سالهای اخیر، توجه خاصی به «آموزش مهارتهای زندگی» شده است. از میان این مهارتهای دهگانه، مهارت خودآگاهی، بهعنوان اولین و اساسیترین مهارت، اهمیت و جایگاه ویژهای دارد. «خودآگاهی»، توانایی شناخت خود و آگاهی از ویژگیها، نقاط ضعف و قوت، خواستهها، ترسها و انزجارهاست؛ بنابراین کسب این مهارت، نقش مهمی در سلامت و بهداشت روان افراد دارد. با وجود آثار فراوانی که در زمینه خودآگاهی انجام یافتهاند، آنچه پژوهش حاضر را از پژوهشهای گذشته متمایز میکند، پرداختن به اصول این مهارت در قالب تعلیمات اسلامی است. لذا این مقاله با هدف استخراج اصول محتوایی پرورش خودآگاهی در گروه نوجوان، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و اصول استخراجشده، در چهار حوزه ارتباطی انسان، یعنی ارتباط با خدا مانند اصول حکمت الهی، عدالت خدا و ...، ارتباط با خود مانند برخورداری از اختیار، قابل تغییربودن، تواناییهای فردی و ...، ارتباط با دیگران مانند کرامت انسانها، خیرخواهی، عدالت و ... و ارتباط با دنیا مانند هدفمندی دنیا، گذرابودن و ... دستهبندی و تحلیل شده است.
In recent years, special attention has been paid to “life skills training”. Self-awareness has a special position and importance as the first and most basic of these ten skills. “Selfawareness” is the ability to know oneself and be aware of one’s traits, strengths and weaknesses, desires, fears and disgusts. Acquiring this skill thus plays a significant role in individuals’ mental health. What distinguishes the present research from the many prior studies that have been conducted in the field of self-awareness, is addressing the principles of this skill in the form of Islamic teachings. Therefore, using the descriptiveanalytical method, this article has been done with the aim of extracting the content principles of self-awareness cultivation in the adolescent group, by referring to the verses of the Holy Qur’an and the narratives of the Infallibles (AS). The extracted principles are categorized and analyzed in four areas of human communication, namely, relationship with God, such as principles of Divine wisdom, God’s justice, etc., relationship with oneself, such as having authority, being changeable, individual abilities, etc., relationship with others, such as human dignity, benevolence, justice, etc., and relationship with the world, such as the purposefulness of the world, its transitoriness, etc.
خلاصه ماشینی:
لذا این مقاله با هدف استخراج اصول محتوایی پرورش خودآگاهی در گروه نوجوان، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و اصول استخراجشده، در چهار حوزه ارتباطی انسان، یعنی ارتباط با خدا مانند اصول حکمت الهی، عدالت خدا و ...
ب) بعضی از موضوعات مشترک در روانشناسی و تعالیم اسلامی در حوزه پرورش خودآگاهی وجود دارد، گرچه نامگذاری و سرفصلی مشخص در آیات و روایات برای آنها ذکر نشده است؛ مانند نیازهای زیستی از جمله: روایتی از رسول اکرم(ص) که فرمود: فقر میتواند موجب کفر گردد.
به دیگر سخن، وقتی فرد در روند کسب «خودآگاهی نسبت با خود»، با امکانات وجودی و امتیازات مقام انسانی خود آشنا میگردد، این سؤال در ذهنش ایجاد میشود که «در مقابل این همه امتیاز و امکانات، چه انتظاری از او وجود دارد و برای رسیدن به چه مقصود و هدفی خلق شده است؟» اصل بندگی، اصل امانت الهی و اصل عمرانگری زمین از جمله رسالتهایی است که خداوند به انسان واگذار کرده است که به دو مورد از آن اشاره میشود: 654.
پژوهش حاضر در امتداد تحقیقات انجامشده، به بررسی و تفحص اصول پرورش خودآگاهی به شکل صحیح و مطلوب، در منابع اسلامی یعنی آیات و روایات پرداخته است که بهرهگیری و شناخت آنها برای رسیدن به سعادت انسان ضرورت دارد.