چکیده:
قرآن کریم، در پاسخ به پرسشکنندگان از زمان برپایی رستاخیز، آیاتی به ظاهر متفاوت را بیان داشتهاست:
گاهی علم به آن را خاص خداوند میداند و حتی پیامبر خود را هم بیخبر از آن به شمار میآورد، در برخی موارد، به نشانههای آن روز میپردازد و گاه، فرا رسیدن قیامت را نزدیک اعلام میکند. در این میان، برخی آیات نیز بیان میکنند که قیامت، هم اکنون برپا شدهاست. این موارد، به ظاهر متناقض هستند و ایهام آنها، با بررسی دیدگاههای تفسیری، بیشتر میشود. پژوهش حاضر، با بررسی دیدگاههای مفسران دربارۀ گروه - آیات مرتبط با این موضوع، تفسیر برخی از آنان را فهم ظاهر قرآن تلقی کرده است. تفسیر باطنی این آیات، قیامت را مرتبهای از مراتب هستی میداند که ورای طور زمان است و هماینک وجود دارد. این نکته، میتواند بسیاری از گرهها و تناقضات ظاهری آیات را رفع کند و در درک حقیقی و صحیح نزدیکی زمان قیامت و علم انحصاری خداوند بدان، راهگشا باشد.
The Holy Quran, in response to the questioners about the Day of Judgment, has stated seemingly different verses. Sometimes considers the knowledge about that as specific knowledge to God, even the holy prophet does not know. In some cases, reflects the signs of that day and some verses indicate the coming of the Day of Judgment. Meanwhile, some verses also state that the Day of Judgment has already taken place. These cases are seemingly contradictory, and their ambiguity increases with the examination of interpretive perspectives. This research, by examining the views of differenct commentators on related verses, has considered some of the interpretations as understanding the appearance of the Qur'an. The esoteric interpretation of these verses considers the Day of Judgment as a level of existence that is beyond time and already exists. This point can resolve many conflicts and apparent contradictions of the verses and be a way to understand the true and correct approach of the Day of Judgment and God's exclusive knowledge of it.
خلاصه ماشینی:
ملاسلطان گنابادی نیز در تفسیر عرفانی بیان السعاد،ه همین نظر را ابراز داشته و گفته است: قیامت چون از نوع ملكوت است و تحدید ملكوت به ملک، غایت جهل و نادانی است؛ لذا قیامت، توقیتبردار نیست (گنابادی، ۱۳۱۴.
اذعان به نزدیكى زمان قیامت در گروه - آیۀ قبل، سخن از عدم علم انسان به زمان قیامت و همچنین اظهار بیاطلاعی رسول خدا در پاسخ به مخاطبان بود؛ اما قرآن، در مواجهه با مسئلۀ زمان رستاخیز، رویكردی دیگر هم دارد كه بسیار درخور تأمل است؛ یعنی آیاتی كه به صراحت، از نزدیكی زمان قیامت خبر میدهد: (اللّٰهُ الَّذى اَنزَلَ الكِتـٰبَ بِالحَقِّ والميزانَ وما يُدريكَ لَعَلَّ السّاعَةَ قَريب) (قرآن کریم، شورى: ۱۷) (يَسئلُكَ النّاسُ عَنِ السّاعَةِ قُل اِنَّما عِلمُها عِندَ اللّهِ وما يُدريكَ لَعَلَّ السّاعَةَ تَكونُ قَريبـا) (قرآن کریم، احزاب: ۶۳) (اِقتَرَبَتِ السّاعَةُ وانشَقَّ القَمَر) (قرآن کریم، قمر: ۱) (اِنَّهُم يَرَونَهُ بَعيدا و نَراه قَريباً) (قرآن کریم، معارج: ۷) برخی از آیات نیز با وجود آن که به لفظ «قریب» تصریح ندارد، اما با بهكارگرفتن تعابیر مشابه، بر نزدیكی آن روز دلالت دارد: (اَزِفَتِ الاَزِفَة لَيسَ لَها مِن دونِ اللّهِ كاشِفَه) (قرآن کریم، نجم: ۵۷ - ۵۸) بیتردید، قرآن كریم، در این آیات، از نزدیكی زمان قیامت خبر میدهد؛ اما قرب روز قیامت، به چه معنا است؟ چگونه قرآن از نزدیكی قیامت خبر میدهد؛ در حالیكه بیش از هزار و چهارصد سال، از زمان نزول همین آیات سپری شده و هنوز قیامت فرانرسیدهاست؟ مفسران در تقریر خود از آیات فوق، مراد از نزدیكی را به انحاء مختلف تعبیر نمودهاند.