چکیده:
هدف: هدف از نگارش این مقاله، پاسخ به این پرسش مهم بود که آیا فنّاوری ابزاری خنثی است یا جهت و بار ارزشی و اخلاقی دارد. روش: روش نگارش مقاله، تحلیل اسنادی است. برای پاسخ، ضمن ارائة تعریف مختار از فنّاوری و جهتداری، با ذکر چهار دلیل از طرفداران خنثی بودن فنّاوری (ابزارگرایان) و نقد ادلّة آنان (مثل پیت، مطهری، رحیمپور) به ادلّة طرفداران جهتدار بودن فنّاوری با شش گرایش متفاوت پرداخته شده است (مثلهایدگر، فینبرگ، نصر، پستمن، گلشنی، آیدی، وندپول، کروز، سروش و...). سپس ادلّة کسانی مثل ذاتگرایان و تعیّنگرایان را جبری و افراطی دانسته و در نهایت، با پذیرش سخن طرفداران تاثیر علوم پیشینی و فرهنگ در فنّاوری و پذیرش مشروط نظریة «وساطت فنّاوری» و «طرح کاربرد» فنّاوری، به موضعی میانه و معتدل میرسد. یافتهها و نتیجهگیری: نویسنده هم افراط ذاتگرایان را رد میکند و هم تفریط ابزارگرایان را و خود موضعی اصلاحی در بین آن دو اتخاذ میکند.
Objectives: The purpose of writing this article is to answer the important question of whether technology is a neutral tool or has a value and moral direction and burden. Method: The method of writing the article is documentary analysis. In response, while providing an autonomous definition of technology and orientation, by citing four reasons for the neutrality of technology (instrumentalists) and criticizing their arguments (such as Pete, Motahari, Rahimpour) the arguments of proponents of technology orientation with six different tendencies have been discussed ( Eg Heidegger, Feinberg, Nasr, Postman, Golshani, Ihde, Wendpool, Cruz, Soroush, etc). Then he considers the arguments of people such as essentialists and determinists as coercive and extreme, and finally, by accepting the words of the proponents of the influence of a priori sciences and culture on technology and conditionally accepting the theory of "technology mediation" and "application plan" of technology, to a moderate position. Results and Conclusion: The author rejects both the extremism of the essentialists and the deviance of the instrumentalists and takes a corrective position between the two.
خلاصه ماشینی:
براي پاسخ ، ضمن ارائۀ تعريف مختار از فّناوري و جهت داري ، با ذکر چهار دليل از طرفداران خنثي بودن فّناوري(ابزارگرايان) و نقد ادّلۀ آنان(مثل پيت ، مطهري، رحيم پور) به ادّلۀ طرفداران جهت دار بودن فّناوري با شش گرايش متفاوت پرداخته شده است (مثل هايدگر، فينبرگ، نصر، پستمن ، گلشني، آيدي، وندپول، کروز، سروش و...
از بين کساني که به مباحث فلسفۀ فّناوري پرداخته اند، کمتر کسي است که دربارة جهت دار بودن يا خنثي بودن آن سخن نگفته باشد و تقريباً همۀ فيلسوفان فّناوري در اين باره اظهار نظر کردهاند١ که آيا فّناوري داراي بار ارزشي خاص هست يا نه ؟ اگر آري؛ آيا ميتوان بار ارزشي آن را با ميل طراح، توليدکننده، توزيع کننده و مصرفکننده تغيير داد؟ آيا به اصطلاح معروف، فّناوري تيغ دولبه است که مثل چاقو هم ميتوان با آن انسان کشت و هم استفادة صلح آميز داشت ؟!
اين برهان نشان ميدهد که شهيد مطهري به اين مسئله معتقدند که جوهر فّناوري افزايش توان عّلي است [يا در امتداد حس يا در امتداد خيال] و اينکه وسيله اي فقط برد چيز ديگري را افزايش ميدهد، به معناي آن نيست که آن وسيله بار دارد و حامل و حاوي ارزش خاصي است ، بلکه استفادهکننده به آن ارزش و جهت ميدهد.
Tehran: Cultural Studies and Islamic Science Institute.
Master Thesis of Sharif University, the Science Philosophic Group, Tehran - Kaji , Hussein (2013) philosophy of Don Ihde technology .