چکیده:
جرایم و بزهکاریها در جوامع انسانی، اساسا بر مبنای بسترهایی که زمینهساز وقوع جرم هستند؛ شکل میگیرند. ریشهیابی وقوع جرم، امری بسیار مهم بوده و در واقع، برای کاهش وقوع جرم باید با ریشهها و علتها مبارزه شود. به همین علت است که امروزه، پیشگیری از جرم که از مهمترین اقدامات در مبارزه با جرم محسوب میشود؛ از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. توجه به این نکته، مختص انسانهای عادی نبوده؛ بلکه ادیان الهی و برگزیدگان خداوند نیز همواره به این مسئله توجه قابلملاحظهای را مبذول داشتهاند. اسلام نیز به عنوان کاملترین و آخرین دین آسمانی، سعی کرده است که تمامی جنبههای زندگی انسانها را پوشش داده و انسانها را در مسیر رسیدن به کمال، رهنمون گردد. تعالیم دینی بهویژه در دین مبین اسلام، خطرات گمراهی و انحراف از صراط مستقیم را به انسانها گوشزد کرده و مسیرهای درست را به بشر نشان داده است. دین اسلام که همهی سازوکارهای زندگی بشری را با خود به همراه دارد؛ دربرگیرندهی مفاهیم پیشگیری از گناه و جرم بوده و بیانکنندهی علل و عوامل آن است. این نوشتار در پی پاسخ به این سوال است که از لحاظ فقه و حقوق اسلامی، عوامل فردی و اجتماعی موثر بر وقوع جرم و بزهکاری کداماند؟
خلاصه ماشینی:
دین اسلام که همهی سازوکارهای زندگی بشری را با خود به همراه دارد؛ دربرگیرندهی مفاهیم پیشگیری از گناه و جرم بوده و بیانکنندهی علل و عوامل آن است.
دین اسلام به عنوان دین خاتم که همهی سازوکارهای زندگی بشری را با خود به همراه دارد، دربردارندهی مفاهیم پیشگیری از گناه و جرم بوده و بیانکنندهی علل و عوامل آن است (نبوی، 1391).
مثلاً گناه و نابهنجاری گاهی به وسیلهی دست بروز میکند و گاهی به سبب پا و یا از طریق زبان و یا چشم و گوش؛ در هر صورت همهی این اعضا و جوارح به فرمان قلب، اقدام به انجام کار خلاف میکنند که در دیدگاه دین، معصیت و نافرمانی خدا و از نظر جامعهشناسی، ناهنجاری و بزهکاری است.
ک) شهوت انسان در دوران بلوغ، با بروز علائم و نشانههای شهوت، تمایلات جنسی خود را شعلهور و سرکش، احساس میکند و در واقع در زمان اوج غریزهی جنسی و فشار درونی حاکم بر وجود انسان، معمولاً برای اطفای آتش شهوت و ارضای تمایلات جنسی ممکن است دست به اعمال ناشایست و غیر اخلاقی و خلاف شرع بزند و در این حال، جامعه دچار بینظمی شده و همچنین بنیاد خانواده دچار تزلزل و گسیختگی میگردد.
بزهکاری در افراد، هرچند میتواند به عوامل بسیاری، ازجمله مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره وابسته باشد؛ اما در گام نخست این خانواده است که کودک را به مسیر صحیح هدایت می کند یا بستر گناه و جرم و انحراف را برای او مهیا می سازد (روزبه, رضا، 1397).