چکیده:
تفکر به عنوان یکی از مهمترین دستورالعملهای اسلام در آیات و روایات ذکر شده است و بسیاری معنای رایج آن، یعنی معنایی که در علم منطق بهکار رفته است را برای این دستورالعملها ذکر کردهاند؛ درحالیکه پژوهش در آیات و روایات نشان میدهد، تفکّر در معنای دیگری نیز به کار رفته است؛ تفکر در معنای منطقی، عملیاتی ذهنی برای کسب علم و کشف مجهولات است، امّا تفکر در قرآن کریم، بیشتر به معنای عملی قلبی است که عملآفرین است و موجب بیداری و حیات قلب میگردد. با توجه به جایگاه تفکّر و اهمّیت و ضرورت آن، تحقیق حاضر که با روش کتابخانهای و توصیفی، تحلیلی کوشیده معانی تفکّر و تاثیر آن بر عمل را معلوم سازد.
خلاصه ماشینی:
مفهوم تفكر از منظر آيات و روايات سید مهدی مرتضوی آسيه رحماني چكيده تفكر به عنوان يكي از مهمترين دستورالعملهاي اسلام در آيات و روايات ذکر شده است و بسياري معناي رايج آن، يعني معنايي كه در علم منطق بهكار رفته است را براي اين دستورالعملها ذكر كردهاند؛ درحاليكه پژوهش در آيات و روايات نشان ميدهد، تفكّر در معناي ديگري نيز به كار رفته است؛ تفكر در معنای منطقی، عملياتي ذهني براي كسب علم و كشف مجهولات است، امّا تفکر در قرآن کریم، بیشتر به معنای عملي قلبي است كه عملآفرين است و موجب بيداري و حيات قلب ميگردد.
آيا تفكر به معناي رايج و عام مورد نظر آيات و روايات است؟ آیا اين همه تشويق و ترغيب براي تفكّر در آنها به معناي كسب علم و كشف مجهول است؟ آيا ميتوان براي تفكر معنايي علاوه بر معناي خاص آن در نظر گرفت؟ به نظر میرسد تفکر در آیات و روایات دارای معنایی اعم از معنای مذکور است.
تفکّر در منطق فعّالیت ذهنی است که تنها علم جدید تولید میکند، ولی تفکّر در نظر علمای اخلاق و عرفان که برگرفته از آیات و روایات است، علاوه بر تولید علم، عمل جوارح را نیز به دنبال دارد، زیرا آنان موطن تفکّر را قلب میدانند، وقتی عملی قلبی شد، تأثیر آن در تمام اعضا و جوارح بروز پیدا میکند.
تفکر در نعمتها و صفات خداوند درابتدا میتواند علم جدید برای مخاطب داشته باشد، ولی در دفعات بعدی نه تنها علم جدیدتری ظاهر میشود، بلکه انسان به ضعیفی و کوچکی خود در برابر این نعمتها پیمیبرد و خدا را شایسته عبادت مییابد و اینجاست که گفته میشود تفکر ناظر به عمل است.