چکیده:
علم معانی یکی از مهمترین شاخههای علم بلاغت است که بهمنظور کشف شیوایی و فصاحت کلام خداوند و درک مفاهیم آن بهکار میرود. جملات در علم معانی در دو بخش اسناد خبری ذیل اغراض ثانوی خبر و انواع انشاء ذیل اغراض ثانوی پرسش، امر، نهی، ندا مورد توجه قرار میگیرد. سوال اصلی پژوهش حاضر مربوط به بخش دوم یعنی انشاء طلبی است. بدین صورت که «افعال امر و معانی ثانویه آنها در سوره انعام» از منظر تفاسیر فقهی و ادبی کدام است؟ بر این اساس با روش تفسیری، اسنادی و به کمک رویکرد تحلیلی توصیفی، پس از تعیین تعداد افعال امر در سوره انعام، تعداد آنها در معانی اولیه و ثانویه به کمک جداول و نمودارها بررسی شده و مشخّص شده است در کدام موضوعات، معانی اولیه و در کدامیک معانی ثانویه «فعل امر» کاربرد بیشتری دارد. مهمترین رهآورد تحقیق حاضر این است که معانی دارای کاربرد در مباحث فقهی و آیات الاحکام و معانی دارای کاربرد بلاغی در مباحث ادبی قابل جداسازی است و در ترجمه دقیق قرآن به مترجم کمک خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
در این مبحث (معانی ثانوی افعال امر) فعل امر هميشه به معنای دستور دادن نیست؛ بلكه داراي معاني ثانويه ديگري نيز هست كه دانستن اين معاني ما را در فهم بهتر ترجمه قرآن کریم و برداشتهای صحیح، دقیق و کامل كمك ميكند.
سرانجام، از آنجا که ذکر کامل تمام موارد افعال امر و معاني لفظي و ثانوي آنها در سوره الانعام، بهصورت جزء به جزء و کامل فراتر از ظرفیت این مقاله است، به ذکر اختصار و فقط چند نمونه از آن بهصورت کامل و مشروح تبیین و بقیه افعال مذکور، بهصورت جدول کلّی طرح شده است تا مفسّران، مترجمان و خوانندگان عزيز، بهراحتی بتوانند به معانی و مقصود آيات دست يابند.
انْتَظِرُوا: امر مخاطب تهدید انْتَظِرُوا: فعل أمر مبني بر حذف نون (كرباسى، 1422، ج2، ص585) قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ تو هم آن عذابى را كه ايشان انتظارش را دارند منتظر باش، و به ايشان بگو كه من منتظر رسيدن آنم، شما هم منتظر باشيد كه بىشك خواهد آمد (طباطبایی، 1374، ج7، ص536).
انْظُرُوا: امر مخاطب اعتبار و عبرت آموزی انْظُرُوا: فعل أمر مبني بر حذف نون (كرباسى، 1422، ج2، ص509) «انْظُرُوا إِلى ثَمَرِهِ إِذا أثْمَرَ وَ يَنْعِهِ»: با ديده عبرت بنگريد كه چگونه درختها ثمر مىدهند و ثمر آنها پخته و رسيده ميشود و مورد استفاده شما قرار ميگيرد (طبرسی، 1360، ج8، ص204).
كُلُوا: امر مخاطب امتنان (منت گذاشتن) و همچنین اباحه كُلُوا: فعل أمر مبني بر حذف نون (كرباسى، 1422، ج2، ص557) امر در جمله «كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ» تنها براى اباحه خوردن و امضاى حكم عقل به اباحه(وامتنان) آن است (طباطبایی، 1374، ج7، ص501).