چکیده:
این پژوهه با روش توصیفی و تحلیلی در صدد بازنمود سنخ مواجهه رسول الله صلّی الله علیه و آله با گسستهای فعال اجتماعی است. هدف این نوشتار تلاش برای بهرهگیری و کاربست برونداد مدیریت قدسی تعاملات اجتماعی در مدینه النبی است. بررسیهای این مقاله مقدمهای است برای پاسخ دادن به این پرسش که از چه الگویی برای تقابل با گسستهای فعال اجتماعی بایستی بهره جست؟ نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب دادههای جمعآوری شده نشان میدهد که رسول الله صلّی الله علیه و آله، بسته به ملاحظاتی چند با «تبدیل منطق تضادآفرین قبیلهای به تعامل»، «کمرنگسازی تمایزطلبیها و توازنبخشی به تضادهای اجتماعی» و «رویکرد فرصت محور به گسستهای اجتماعی» درصدد حل و راکدسازی تضادهای اجتماعی بودند. بیگمان، این موارد، همه انواع موجود و صور محتمل در مدیریت اجتماعی آن حضرت در مواجهه با گسستهای اجتماعی نیست؛ با مطالعه و تأمل بیشتر در این موضوع، و با ملاحظات مختلف، میتوان به دادههای بیشتری دست یافت، یا فرضهای قابل مطالعه زیادتری را در آن اندیشید.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار فرض بر اين بوده است كه سبك مواجهه آن حضرت با گسستهاي اجتماعي، سبكي جامع، پويا و منعطف بوده است؛ رهيافتي كه سعي دارد مؤلفههاي واگرايي در الگوي جاهلي را از بين ببرد و از سويي ديگر درصدد مهندسي فرهنگ معيار در مواجهه با گسستهاي اجتماعي در اسلام است.
براي نمونه شهلا بختياري و نظرزاده به اين نتيجه رسيدهاند كه «تعيين اصول» و «پذيرش نظام طراحي شده ميانجيگري» از جمله راهكارهاي حضرت در پيماننامه مدينه در حل اختلاف بوده است.
چنانكه عبدالعزير سالم در كتاب تاريخ عرب قبل از اسلام نشان داده، 1 فرهنگ جاهلي بنا به دلايل مختلف جغرافيايي، ارتباطاتي، هنجاري و مانند آن، قالب قبيلهاي را بهعنوان ساخت مطلوب خود و براي ساماندهي به حيات اعراب برميگزيند.
نمودار مؤلفههاي زمينهساز گسستهاي فعال اجتماعي در گفتمان جاهلي / سبكشناسي مواجهه رسولالله| با گسستهاي فعال اجتماعي اينكـه رسـول گـرامي اسلام| چگونه توانست در جامعهاي كه اختلاف و تشتت، همه اركان زندگي آنان را فراگرفته بود و در واقع بخشي از فـرهنگشان بـود، براي اقامه وحدت ميان آنان تلاش نمايد و حتي بهگونهاي طراحي نمايد كه از طريق بيان الگويي اجتماعي ـ فرهنگي، آن را به جامعه عصر خود و همه اعصار آينده باورپذیر نماید، موضوعي است كه به بـررسي و مـطالعه جـدي نياز دارد.
چنانچه از منابع ملاحظه ميگردد، رسول خدا| در ماههاي نخستين ورود خود به مدينه، براي سروسامان دادن به اوضاع اجتماعي، تحكيم وحدت اجتماعي و ايجاد نظام شهروندي، يك پيمان عمومي ميان انصار و مهاجران و يهوديان بستند.