چکیده:
فضای مجازی یکی از دستاوردهای نوپدید بشری است، که میلیون ها انسان را به خود جذب کرده است. امروزه کمتر کسی است، که از ارتباط با این فضای وسیع، بی نیاز باشد؛ به خصوص در سالهای اخیر، و با وجود آمدن شبکه های اجتماعی، شاهد جذب طیف وسیعی از کاربران به این شبکه ها هستیم. فعالیت در فضای مجازی، از آن جایی که یک پدیده، و فعلی از افعال مکلفین است، به طور طبیعی در حیطه احکام فقهی- حقوقی قرار می گیرد. حال سوال این است: از منظر فقه و حقوق، چه عناوینی بر فعالیت های مجازی مترتب می شود؟ فرضیه پژوهش، امکان ترتب 12 عنوان بر این فعالیت ها می باشد. بدیهی است، یکی از ضمانت های مهم اجرایی این عناوین، فراگیری و به کار بستن آموزه های اخلاقی است؛ لذا روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی، و در برخی موارد انتقادی است. یافته های پژوهش به این نتیجه رهنمون می شود، که برای تحقق احکام فقهی- حقوقی و زیست فقه مدار در فضای مجازی، نیازمند تقویت و به کارگیری آموزه های اخلاقی هستیم.
Cyberspace is one of the emerging human achievements, which has attracted millions of people. Few people today do not need to be connected to this vast space; Especially in recent years, and despite the advent of social networks, we are witnessing the attraction of a wide range of users to these networks.
Activity in cyberspace, since it is a phenomenon, and a current of obligatory actions, is naturally within the scope of jurisprudential-legal rules. Now the question is: from the perspective of jurisprudence and law, what are the titles of virtual activities?
The research hypothesis is the possibility of ordering 12 titles on these activities.
Obviously, one of the important guarantees of the implementation of these titles is the learning and application of moral teachings; Therefore, the method of this research is descriptive-analytical, and in some cases critical.
The research findings lead to the conclusion that in order to fulfill the jurisprudential-legal and bio-jurisprudential rules in cyberspace, we need to strengthen and apply moral teachings.
خلاصه ماشینی:
به طور کلی، به نظر میرسد تلفیق میان دو حوزه فقه و اخلاق، ضروری است؛ یعنی اگر سخن از بایستههای فقهی و حقوقی به میان میآید، مهمترین ضمانت اجرایی این بایستهها، که توجه به مسائل اخلاقی است، باید تبیین گردد تا آن بایستهها به منصه ظهور و عمل برسد.
عناوین مترتب بر فعالیتها در فضای مجازی برای بررسی و در نهایت صدور حکم فقهی- حقوقی برای هر پدیدهای، باید به عناوین مترتب بر آن موضوع توجه داشت، که جمله معروف فقها: احکام، دائر مدار عناوین است؛ مؤید این سخن است.
بنابراین باید عناوینی که از منظر فقه و حقوق، مباح، مستحب، واجب، حرام و ممنوع و جرم محسوب میشوند را اصطیاد کرد، آنگاه اگر فعالیت در فضای مجازی منتسب به هر یک از این عناوین شود، طبعاً حکم فقهی- حقوقی آن نیز جاری میگردد.
1 بر اساس ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی: هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی، به وسیله سامانه رایانهای یا مخابراتی، اکاذیبی را منتشر نماید، یا در دسترس دیگران قرار دهد، یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت، به حبس از نود و یک روز تا دو سال، یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال، یا هر دو مجازات محکوم خواهدشد.
همچنین در صورت انتشار اطلاعات افراد، از مصادیق افشای سر محسوب میشود، که بر اساس ادله فراوان، این فعل نیز حرام است.