چکیده:
رمانتیسم از مکتبهای فلسفی- ادبی و مادر بسیاری از مکاتبِ اروپایی است که بعضی دگرگونیهای فکری را در اروپا در پی داشت. گرچه رمانتیسم در قرن نوزدهم میلادی در آلمان، به عنوان مکتبی مشخّص، معرّفی شد، امّا بعضی ریشهها و رگههای آن از دیرباز در فرهنگ و تفکّر ایرانی وجود داشته و بر حیات فکری و فرهنگی بشر ایرانی سایه افکنده است؛ چنانکه میتوان این رگهها را در بیشتر آثار ادبی- هنری ایرانی از گذشته تاکنون مشاهده کرد و ریشههایش را در تاریخ فرهنگی- ادبی این سرزمین جُست. رمان دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد، نوشتۀ شهرام رحیمیان از نویسندگان نسل سوم ایرانی است که میتوان مؤلّفههای مکتب رمانتیسم را در بنیانهای فکری و ساختاری آن دید؛ از همین روی، در این پژوهش کوشیدهایم اصول مکتب رمانتیسم را در این رمان به روش توصیفی-تحلیلی بررسی کنیم. یافتههای پژوهش نشان میدهد رمان مورد اشاره که بخشهایی از روایتِ آن بر پایۀ تفاوتِ تخیّل با خیال شکل گرفته است، مؤلّفههایی از رمانتیسم مانند آشناییزدایی زنمحور، اسطورهاندیشی، گرایش به موسیقی، پناهبردن به افیون، بازگشت به طبیعت و فطرت کودکی، گرایش به مرگ شهوانی و تناقض زندگی شخصی با مسئولیّت اجتماعی را در خود دارد و از نمونههای ادبی برجستۀ مکتب رمانتیسم در ادبیّات داستانی فارسی است.
Romanticism is one of the philosophical-literary schools and the mother of many European schools that brought about some intellectual changes in Europe. Although Romanticism was introduced in Germany in the nineteenth century as a distinct school, some of its roots and veins have long existed in Iranian culture and thought and they have overshadowed the intellectual and cultural life of Iranian people; as they can be seen in most of the Iranian literary and artistic works from the past to the present and its roots in the cultural and literary history of this land. Dr. Noon Loves His Wife More Than Mosaddegh, is written by Shahram Rahimian, a third-generation Iranian writer whose novel has the components of the school of Romanticism that can be seen in his intellectual and structural foundations; therefore, in this research, we have tried to study the principles of the school of Romanticism in this novel in a descriptive-analytical way. The research findings show that the aforementioned novel has the parts of its narration are formed based on the difference between imagination and fantasy, the components of romanticism such as feminism-oriented defamiliarization, myth-thinking, music orientation, opium asylum, return to the nature and childish innocence, the tendency to lust-death, and the contradiction in personal life with the social responsibility that are the prominent literary examples of the school of Romanticism in Persian tale.
خلاصه ماشینی:
رمان دکتر نون زنش را بيشتر از مصدّق دوست دارد، نوشتۀ شهرام رحيميان از نويسندگان نسل سوم ايراني است که ميتوان مؤّلفه هاي مکتب رمانتيسم را در بنيان هاي فکري و ساختاري آن ديد؛ از همين روي، در اين پژوهش کوشيده ايم اصول مکتب رمانتيسم را در اين رمان به روش توصيفي-تحليلي بررسي کنيم .
يافته هاي پژوهش نشان ميدهد رمان مورد اشاره که بخش هايي از روايتِ آن بر پايۀ تفاوتِ تخيّل با خيال شکل گرفته است ، مؤّلفه هايي از رمانتيسم مانند آشناييزدايي زن محور، اسطوره انديشي، گرايش به موسيقي، پناه بردن به افيون ، بازگشت به طبيعت و فطرت کودکي، گرايش به مرگ شهواني و تناقض زندگي شخصي با مسئوليّت اجتماعي را در خود دارد و از نمونه هاي ادبي مکتب رمانتيسم در ادبيّات داستاني فارسي است .
هنگامي که دکتر نون ، تخيّلش را بيان ميکند، راوي، سوم شخص است ؛ مثلاً زماني که دکتر نون با مرگ همسرش روبه رو ميشود، گمان ميکند که خودش نيز مرده است ؛ از همين روي، رمان به صورت سوم شخص روايت ميشود: دکتر نون پشت در اتاقي که جسد ملک تاج توي آن بود، دودل ايستاده بود؛ ترديد داشت که داخل شود يا نشود (رحيميان ، ١٣٨٣: ٥٢).
البتّه در رمان دکتر نون به شکلي ديگر با اين ويژگي روبه رو هستيم ؛ چنان که زن شخصيّتي ثابت دارد و از آغاز تا پايان يک شکل است ، امّا اين شخصيّت مرد است که دگرگون ميشود: ملک تاج گفت : محسن تو داري خيلي عوض ميشي، آدم باورش نميشه که اون محسن مهربون و بانزاکت ، اين جوري شده باشه (رحيميان ، ١٣٨٣: ٨١).