چکیده:
آیتالله محمدعلی شاهآبادی از جمله شخصیتهای عرفانی و فقهی تاریخ معاصر ایران است که به ابعاد فکری و عملکرد اقتصادی و سیاسی او کمتر توجه شده است. از این رو، مقاله حاضر تلاش دارد با روشی تحلیلی-توصیفی به بررسی این ابعاد بپردازد. سوال اصلی مقاله این است که فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی آیتالله شاهآبادی چه نمودهای نظری و عملیای داشته است؟ یافتههای مقاله نشان میدهد که او علاوه بر نظریهپردازی در خصوص مسائل اقتصادی جهان اسلام، در حوزه عملی نیز فعال بوده و برای برونرفت از تهدیدهایی نظیر ربا و بانکداری غربی به تاسیس جمعیتها و شرکتهای اقتصادی همت گماشت. شرکت مخمس به عنوان الگوی عملی آیتالله شاهآبادی، نمایانگر پیوند اندیشه و عمل اقتصادی او است. او در طرح ناحیه مقدسه اسلام، مسائل اقتصادی را برجسته میسازد و الگوی اقتصادی او را میتوان مبتنی بر مشارکت عمومی و برپایی نهادهای مالی و اقتصادی مبتنی بر احکام اقتصادی اسلام در نظر گرفت.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلي مقاله اين است که فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي آيت الله شاه آبادي چه نمودهاي نظري و عملي اي داشته است ؟ يافته هاي مقاله نشان مي دهد که او علاوه بر نظريه پردازي در خصوص مسائل اقتصادي جهان اسلام ، در حوزه عملي نيز فعال بوده و براي برون رفت از تهديدهايي نظير ربا و بانکداري غربي به تأسيس جمعيت ها و شرکت هاي اقتصادي همت گماشت .
در کتاب شذرات المعارف و رساله شرکت مخمس مي توان تلاش نظري آيت الله شاه آبادي براي سازماندهي وضعيت اقتصادي ايران را مشاهده کرد.
٢. ارائه راه کار: تلازم علم و عمل (قوه عاقله و عامله ) در حيات اقتصادي ، توجه به حاجت و نيازهاي جمعي ، وحدت و اخوت ديني ، تدبير در مصالح جمعي ، سازمان دادن تخصص هاي مختلف مورد نياز جامعه (فتح باب معاونات و اجتماعات براي رفع احتياجات )، الگوي اقتصادي مبتني بر مقتضيات بومي و ديني ، سياست عدّه وُ عدّه ، توسعه باب زراعت ِ (توليد در بخش کشاورزي )، گشودن ابواب صناعت (توليد در بخش صنعت )، رشد تجارت مشروع (صادرات توليدات ملي )، باب ادانه (تأسيس صندوق هاي قرض الحسنه )، باب اعانت و مساعدت کردن ضعفا، توسعه فرهنگ اقتصادي (تبليغ )، شرکت مخَّمس ، مديريت و نظارت رئيس ناحيه مقدسه اسلام (ولي فقيه ) بر فعاليت هاي اقتصادي و رفتار حمايت گرايانه مردم از کالاي ملي .