چکیده:
«حکمت عملی» عبارت است از علم به اینکه افعال بشر چگونه و به چه منوال خوب است و باید باشد و چگونه و به چه منوال بد است و نباید باشد. در حکمت عملی نقطه اتکا بیشتر بر اخلاق، تدبیر و تزکیه است و همه چیز به انسان محدود میشود و غیر انسان را شامل نمیشود و افعال اختیاری انسان ارزش والائی دارد و تلاش میشود که راههای چگونه بودن انسان نمایش داده شوند. در واقع حکمت عملی جامع بایدها و نبایدهایی است که به اخلاق، سیاست وتدبیر منزل برمیگردد. حکمت عملی ازآنجا که راهی برای رسیدن بـه سـعادت آدمی است، همواره مورد توجه بوده است. تعالیم اخلاقی، بخش عمدهای از مفهوم شعر بوده و شاعران نقش بارزی در نشرفضایل اخلاقی داشته و هر کدام به روشی خاص بدان پرداخته اند. تمثیل یکی از روشهایی است که شاعران عارف مسلک به خصوص سنایی و مولوی به طریق توصیف با استفاده از آن ذهن مخاطب را هدف قرار داده و از اینطریق مصادیق حکمت عملی را به عنوان چراغ پیش روی انسان برای تزکیه وترقی اخلاقی مطرح کردهاند. این پژوهش درصدد است تا به شیوۀ مقایسهای چند نمونه از مصادیق حکمت عملی، همراه با مشابهتها و تفاوتهای آنها رادر قالب تمثیل در حدیقه الحقیقه سنایی و مثنوی مولوی موردبحث و مقایسه قرار دهد. بررسیها نشان میدهدکه نظام اخلاقی سنایی بـر پایۀ دین استوار است اما مولانا، علی رغم پایبندی به شریعت، تاحد زیادی متاثر از اندیشههای صوفیانه اسـت و رویکردی عرفانی به مباحث اخلاقی دارد. سنایی برای طی طریقِ سعادت، چراغ عقل را برمی افروزد و علم و عمل را ارج می نهـد و مولانـا ضـمن بـه رسمیت شناختن عقل وعلم، عشق وتمسک به دامان ِپیر را راه صعود و سعادت میداند.
Practical wisdom" is knowing good and bad in human behavior, and
awareness of behavioral should and should not. In practical wisdom the
emphasis is more on ethics, prudence and cultivation, everything is limited
to human and does not include non-human, man's optional tasks are greate
value, and attempt is made to show the ways of being human. Indeed
Practical wisdom is a set of should and should not that related to ethics and
politic and mystical thoughts. Practical wisdom has been noticed because it
is the way to human bliss so ethical teaching has been a major part of the
concept of poetry and poets have played an important role in promoting
ethical virtues that each of them has dealt with it in a specific way. Allegory
is one of the methods that mystical poets, especially Sanai and Molavi, use
to turn the audience's mind to it. And in this way, they put lights in front of
human examples of practical wisdom for cultivation and ethical progress.
This research is intended to discuss and compare some examples of practical
wisdom regarding their similarities and differences in the form of allegory
in the poetry of Sanai and Masnavi Molavi. Reviews show that Sanai's
ethical system is based on religion, but Molavi despite adherence to r eligion
is largly influenced by Sufi thought and he has a mystical approach to
ethical issues. Sanai lights the lamp of wisdom and respects knowledge
and practice to move towards bliss and Molana even accepts mind and
knowledge, considers love and follow the mystic as the way to bliss.
خلاصه ماشینی:
او با استفاده از تمثیلی از احوالات قیس بن عاصم که در زمان پیامبر می زیست و به داشتن حلم معروف بود» این مبحث حکمت عملی رابه زیبایی بیان می کند: ان زمان کز خدای نزد رسول حکم من ذالذی نمود نزول هرکسی انقذدر که دست رسید پیش مهتر کشید و سر نکشید گوهر است اين متاع یا زر و سیم زان سخن یس کشت خوار و خجل رفت و در گوشه ای به غم بنشست امد از سذره جبرئیل امین مرد را اندر انتظار مدار مصطفی را ز حال کرد اکاه حکم امن ذالای نمود نزول پیش مهتر کشید و سر نکشید (همان, : ۱۷۷ سنایی غزنوی با بیان این تمثئیل از زبان رسول اکرم(ص) از کمک و بخششی که چه بسا اندک باشد اما مصداق عدم تعلق دنیوی و تلاش برای کسب رضا و قرب الهی است به عنوان بهترین کارهای شایسته و برگزیده نام می برد و بیان میکند تلاش شخص تهیدست که چنان جلوهای ندارد» از بسیاری بخششها که زرق و برق دنیوی بالائی برخوردارند» نزد خداوند بسیار ارزشمندتر و گرانسنگ تر ۳۳ تضرع تضرع در لغت به معنی زاری کردن و گریه کردن است و در اصطلاح اظهار عجز در برابر خدا وحاجت خواستن از وی میباشد.