چکیده:
احمد شاملو و احمد مطر از سردمداران شعر سیاسی و اجتماعی در ادبیات فارسی و عربی هستند. آزادی و آزادیخواهی از مهمترین بنمایههای شعر شاملو و مطر است. ما در این پژوهش بر آن شدیم تا به بررسی تطبیقی جایگاه آزادی در شعر این دو شاعر بپردازیم و با بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن درک عمیق تری از آن ارائه دهیم. جستار حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانهای و به روش توصیفی انجام پذیرفته است. ابتدا نمونههایی از اشعاری که به مضمون آزادی اشاره کرده است را در شعر هر دو شاعر یافته و به صورت تطبیقی در کنار هم قرار دادهایم و به چهار مورد زیر تقسیم کردهایم: 1. در حسرت بدست آوردن آزادی 2. آزادی بیان و اندیشه 3. عشق به آزادی 4. آزادی به مثابه انسانیت. در مواردی که ذکر شد شاملو و مطر در زمینه آزادی هم عقیده هستند و هر دو رسالت شعر را رسیدن به آزادی قرارا دادهاند؛ با این تفاوت که زبان شعر شاملو مانند مطر تند و انتقادی نیست.
خلاصه ماشینی:
اکثر شعرا و نويسندگان معاصر عرب ، علاوه 146نگاهي تطبيقي به مفهوم آزادي در شعر احمد شاملو و احمد مطر/ ١٤٧ بر اينکه بر جنبه هاي زيبايي ادبيات تأکيد ميکردند، نوشته هاي خـود را در همراهـي بـا مسائل اجتماعي و جهان عرب همسـو ساختند(شـفيعي کـدکني ٢، ١٣٨٠: ٤٨).
از آنجايي که مطر و شـاملو هـر دو سـردمدار شاعران معاصر در بيان آزادي در شعر خويش هستند؛ اين مهم مـا را بـر آن داشـت کـه پژوهشي تطبيقي در زمينه آزادي در شعر و انديشه هر دو شاعر را بـا روشـي توصـيفي و کتابخانه اي بررسي کنيم .
آزادي بيان ، عقيده و انديشه ، برده سياسـي نبـودن ، آزادي وطـن و آزادي بـه معنـاي انسـانيت ، جلوه هاي ديگري از آزادي در شعر شاملو و مطر است .
«تو ميبايد خاموشي بگزيني به جز دروغ ات اگر پيامي نميتواند بود اما اگرت مجال آن هست که به آزادي ناله يي کني فريادي در افکن وجان ات را به تمامي پشتوانه پرتاب آن کن » (همان : ٧٦٩) آنگاه که به جرم دوست داشتن ، دهان و دلت را ببويند مبـادا کـه دروغ گفتـه باشـي، نشان از فقدان آزادي بيان و عقيده است و شاعر فريـاد بـر مـيآورد کـه در ايـن روزگـار غريب ، عشق و شوق و احساس و هر آنچه را که از آن زندگي آرام و آسوده اسـت را بايـد نهان کرد.
با مطالعه و بررسي اشعار شاملو و مطر به خـوبي درمـييـابيم که عنصر آزادي از مفاهيم و درونمايه هاي مهم در شعر هر دو شاعر است .
164نگاهي تطبيقي به مفهوم آزادي در شعر احمد شاملو و احمد مطر/ ١٦٥