چکیده:
شناخت حقیقی خدا از اساسیترین اهداف خلقت انسان است که از راه نشانههای توحیدی قابل دستیابی است، اما برای هر کسی حاصل نمیشود. هدف این پژوهش، بررسی نقش اخلاق در فهم نشانههای توحیدی بر اساس آیات قرآن کریم و دستیابی به مدل مفهومی آن است. نوع تحقیق کتابخانهای و روش آن توصیفی۔تحلیلی از جنس روش کلاسیک در مطالعات دینی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد چهار صفت تقوا، شکر و صبر، موجب فهم نشانهها از آیات الهی میشوند. این صفات، در درجهٔ نخست موجب فراهم کردن شرایط تفکر و تدبّر و در درجهٔ بعد موجب آمادگی برای پذیرش لوازم معرفت توحیدی میشوند. از اینرو، هنگام مواجهه با نشانههای توحیدی، آمادگیهای معرفتی و عملی توسط فرد ارزیابی میشوند و چنانچه نتیجه مثبت بود، فرایند فهم و پذیرش توحید آغاز میگردد. نتیجه این پژوهش آن است که برای توسعهٔ فهم نشانههای توحیدی در بین افراد، باید صفات تقوا، شکر و صبر را در آنان به وجود آورد.
Genuine knowledge of God is one of the most basic goal of the human creation, which can be obtained through monotheistic signs, but it cannot be obtained by everyone. This research aims to consider the role of morality in understanding monotheistic signs in accordance with Quranic verses and construct a conceptual model for this. The research is of a library kind and its method is descriptive-analytic as per the classical method in religious studies. The research shows that the attributes of piety, thankfulness, and patience help one understand divine signs. In the first instance, these attributes prepare the ground for reflection and thoughts, and in the second, they prepare the acceptance of the implications of monotheistic knowledge. Thus, when confronted with monotheistic signs, epistemic and practical preparations are evaluated, and if such evaluation yields an affirmative result, the process of understanding and accepting monotheism will begin. This paper concludes that the attributes of piety, thankfulness, and patience should be developed in order to expand one’s understanding of monotheistic signs.
خلاصه ماشینی:
از نظر قرآن کريم ، اينان کساني هستند کـه از ايـن آيـه و نشـانه ٔ الهـي بهره مند ميشوند (طوسي، بيتا، ج ۹، ص ۱۶۶)، اما سؤال اين است که چگونه ؟ در تفسير اين بخش از آيه برخي تنها به صورت کلي اشاره کرده اند که «صبر» مربوط به مشکلات و «شـکر» مربـوط بـه ١.
برخي ديگر، «صبر» را بـه خـاطر تحمـل سـختي انديشـيدن در خـدا و آثـار او و «شـکر» را به خاطر قدرداني از نعمت هاي او ميدانند که ثمره آن تفکر است و معتقدند که هـر کـه صـبر بـر تفکر و نظر دقيق در هستي و شگفتيها و اسرار آن ميکند، به خدا ايمان ميآورد و او را بـه خـاطر همه لطفش و هدايت گري اش شکر ميکند (مغنيه ، ۱۴۲۴، ج ۶، ص ۵۲۶؛ بيضـاوي، ۱۴۱۸، ج ۵، ص ۸۲) و برخي ديگر بيان کرده اند کساني از نشانه هاي توحيدي بهره ميبرند که بر دستورات الهـي، صـبور باشند و نسبت به نعمت هاي او شکور باشند (طوسي، بيتا، ج ۹، ص ۱۶۶).
برخي نيز با تکيه بر روايتي که ايمان را به دو جزء شکر و صبر تقسيم ميکند گفته اند کـه مراد فرد مؤمن است (ثعلبي، ۱۴۲۲، ج ۸، ص ۸۵)، اما برخي ديگر از مفسران ، بين دو صـفت صـبار و شکور با داستان قوم سبأ رابطه برقرار کرده و بر اين باوراند که مدل زندگي مردم سبأ، صحرايي و بـه شکل آباديهاي متعدد بود و آنان مجبور بودند مسافرت هاي متعدد بروند که برايشان سخت بود.