چکیده:
یکی از ویژگیهای ادبیات داستانی معاصر مسئله شخصیتپردازی و کاربرد نماد برای انتقال مفاهیم و مضامین است. یکی از آثار برجسته داستانی معاصر، کتاب جای خالی سلوچ از محمود دولت آبادی است. مسئلهای که میتوان اینجا مطرح کرد بازتاب تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این دوره در این اثر و چگونگی کاربست شخصیتپردازی و نمادها توسط این نویسنده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر دادههای کتابخانهای انجام شده است. یافتههای پژوهش حاکی از این است که نظام ارباب و رعیتی حاکم بر کشاورزی ایران نوعی استثمار بود. این پدیده در آثار این دوره انعکاس یافته است. یکی از تحولاتی که در دوره پهلوی دوم در عرصه کشاورزی روی داد، مسئله انقلاب سفید(1341ش) و اصلاحات ارضی در امتداد آن بود که از سوی محمدرضاشاه پهلوی انجام گردید. بعد از این تغییرات، برخی نویسندگان دست به خلق آثاری زدند که به ادبیات روستایی معروف شد که در آنها به بررسی این تغییرات و بازتاب آن در زندگی روستائیان میپرداختند. یکی از معروفترین این کتابها «جای خالی سلوچ» است که جنبههای نمادین آن مورد بررسی قرار میگیرد.
اهداف پژوهش:
1. ترسیم شرایط جامعه روستایی ایران را بعد از اصلاحات ارضی در کتاب جای خالی سلوچ.
2. چگونگی شخصیتپردازی و توصیف نمادین در ادبیات داستانی معاصر با بررسی موردی داستان جای خالی سلوچ
سؤالات پژوهش:
1. در کتاب جای خالی سلوچ شرایط جامعه روستایی ایران بعد از اصلاحات ارضی را چگونه ترسیم شده است؟
2. شخصیتپردازی و توصیف نمادین چه نقشی در انتقال مفاهیم در کتاب جای خالی سلوچ دارد؟
One of the features of contemporary fiction is the issue of characterization and the use of symbols to convey concepts and themes. One of the outstanding works of contemporary fiction is the book Jai Khali Soluch by Mahmoud Dolatabadi. The issue that can be raised here is the reflection of the political, economic and social developments of this period and the use of characterization and symbols by the author. This research is accomplished by descriptive and analytical method and library data. The findings of the study indicate that the feudalism system governing Iranian agriculture was a method of exploitation and this phenomenon is reflected in the works of this period. One of the developments that took place in the field of agriculture during the second Pahlavi period was the issue of the White Revolution (1341 AD) and the land reforms along it, which were carried out by Mohammad Reza Pahlavi. After these changes, a number of writers started creating works known as rural literature, in which they studied these changes and their reflection in the life of the villagers. One of the most famous of these books is “Missing Soluch", in which the symbolic aspects of the mentioned book is investigated in this study. Research aims: 1. To describe the conditions of Iran's rural society after land reform in the book "Missing Soluch". 2. To study the characterization and symbolic descriptions in contemporary fiction with a case study of the "Missing Soluch" book. Research questions: 1. How is the situation of the rural community of Iran after the land reform described in the book “Missing Soluch”? 2. What is the role of personality, characterization and symbolic description in conveying concepts in the book?
خلاصه ماشینی:
مقالهای با عنوان «سبکشناسی رمان جای خالی سلوچ اثر محمود دولتآبادی»، توسط محمدرضا نصرانی و میلا شمعی در فصلنامه علمی- پژوهشی «پژوهش ربان و ادبیات فارسی» در سال 1388، به چاپ رسیده است.
نویسنده در این مقاله به بررسی ابعاد شخصیت و شخصیتپردازی در رمان جالی خالی سلوچ پرداخته است و معتقد است شخصیت اصلی جالی خالی سلوچ، مرگان است؛ زنی که در همه جا حضور و گفتگو دارد.
«هاجر» دیگر شخصیت این داستان، دختر مرگان است که قربانی نظام غلط جامعه روستایی میشود و به جای ازدواج با جوان دلیری که از دل دوستش دارد مجبور میشود به خانه «علی گناو» به عنوان هوو برود.
با این همه از نظر پیوستگی و هماهنگی عناصر به کار رفته در داستان و نیز نقطه شروع فوقالعاده مناسب و خالی از حشو و زواید آن باعث شده است که جای خالی سلوچ یکی از خوش قوارهترین پیرنگها را داشته باشد.
در آنجا نیز که عباس هنگام شترچرانی و در گریز از یک شتر مست به درون چاهی سقوط میکند و از هول مار درون چاه در یک شب به پیرمردی سپید موی و چروکیده و لال و در یک کلام به یک معلول جسمی و حتی روحی تمام عیار بدل میشود، نماد این است که مشکلات زندگی باعث معلولیت و مشکلات جسمی و روحی افراد میشود اما حاضر نیستند شیوه زندگی خود را تغییر بدهند.
نتیجهگیری کتاب «جای خالی سلوچ» داستان جامعه روستایی در ایران بعد از اصلاحات ارضی است که تأثیر آن را بر زندگی روستاییان و سرد شدن کانون خانوادههای روستایی ترسیم کرده است.