چکیده:
به دنبال انجام حفاریهای باستانشناسی در فلات ایران، اشیای برنزی فراوانی معروف به برنزهای لرستان کشف شدند. هرچند دیدگاه-های متفاوتی در تاریخگذاری این میراث فرهنگی گرانبها وجود دارد اما مهم، بررسی نگارههای آنهاست جهت شناخت فرهنگ مردمانی که این آثار بدیع را پدید آوردند. در باستان شناسی فلات ایران سرزمینهای کوهستانی زاگرس واقع در غرب، لرستان نام گرفته که محل زندگی قوم کاسی بوده است. لرستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی در همسایگی تمدنهای بزرگ مانند: اورارتو، ایلام، سیلک و بینالنهرین بوده، که به دلیل روابط سیاسی و اقتصادی با بین النهرین در تعامل بیشتری بوده است و به گواه تاریخ طولانیترین سلطه اجنبیها بر بینالنهرین را موجب شدند. به علاوه در هزاره دوم قم آریاییان ساکن شده در فلات تمدن نوینی را بوجود آوردند. پژوهش حاضر به بررسی نگارههای برنزی لرستان میپردازد، یافتهها از طریق مطالعه اسنادی گردآوری شده و روش پژوهش توصیفی تحلیلی است.
برنزهای لرستان در یک نگاه به پنج دسته کلی: مجسمهها، ابزارآلات جنگی، زیورآلات، ظروف و مهرها قابل تقسیماند و نگاره-های عمده تزئینات جانوری و گیاهی است که خاستگاه کهنتر این هنر، بینالنهرین بود چنانچه نقش بزکوهی در سومر و آشور و مجسمه شیر در بینالنهرین به وفور یافت شدهاند البته اسب، گوسفند و گوزن هدیه آریاییها بود. ماهی نشانهی خدای بینالنهرین روی تبر برجسته شده اما درمورد زیورآلات ایلامیها تأثیر آشکارتری داشتهاند. در این میان نگارههای ظروف متنوعترند: علاوه بر گیاهان و حیوانات، نام و نقش خدایان بومی و بینالنهرینی روی آنها حک شده مانند تصویر گیلگمش کهنترین حماسه بشری که در مهرها نیز هویداست.
هنر برنز لرستان گویای آرزوها و اندیشههای مردمانش است البته نتایج نشان میدهد در خلق این میراث عظیم وامگیری فرهنگی از همسایگان بهویژه بینالنهرین صورت پذیرفته که جز تعامل هنرمندان هر دو منطقه دلالت بر وجود هنرمندان بینالنهرین در زاگرس دارد.