چکیده:
مسئله هبوط حضرت آدم (ع) به عنوان یک موضوع مشترک دربین ادیان ابراهیمی ودرکتب الهی و مقدس با اشکال و بیان مختلف مطرح گردیده است. اگرچه سه دین اسلام، یهود ومسیح اصل هبوط حضرت آدم (ع) وخوردن او ازمیوه درخت ممنوعه را پذیرفتهاند، لیکن دربرخی از جزئیات آن اختلاف نظر وجود دارد. از سوی دیگر عرفا و ادیبان نیز هر یک دیدگاه خاصی را در رابطه با جلوههای هبوط، دلائل و پیامدهای آن ارائه کردهاند. از این رو، هبوط آدم و حوا یکی از موضوعات اصلی مطرح در حوزه انسان شناسی دینی و حقیقت جویی عرفانی میباشد. با توجه به این مطالب، در پژوهش حاضر سعی شده است تا با استناد به منابع معتبر دینی، ادبی و عرفانی به بررسی حوزههای مختلف هبوط حضرت آدم (ع) پرداخته شود. در این تحقیق از روش اسنادکاوی و مراجعه به منابع کتابخانهای برای گردآوری دادهها استفاده شده و از رویکرد تفسیری-تحلیلی جهت استنتاج استفاده شده است. این مقاله در دو بخش اصلی تدوین شده است: 1- هبوط از دیدگاه ادیان؛ 2- بررسی جلوهها و ابعاد مختلف هبوط حضرت آدم (ع) از دیدگاه دینی و عرفانی. بدین منظور مباحث مختلفی همچون نهی از خوردن میوه درخت ممنوع، قضاوت در لغزش آدم (ع)، سکونت آدم (ع) بر زمین، پذیرش توبه حضرت آدم (ع) و غیره مورد بررسی قرار گرفته است
His Highness Adam (PBUH)’s descent has been proposed as a common subject amongst the Abrahamic
religions and in the divine and holy books in various forms and expressions. Although the three religions of
Islam, Jewism and Christianism have accepted the principle of his highness Adam (PBUH)’s descent and his
highness’s eating from the fruit of the forbidden tree, there are discrepancies about the details thereof. On the
other hand, the theosophists and the literary men have each offered special perspectives regarding the
manifestations of the descent and also the reasons and outcomes thereof. Therefore, the descent of the Adam and
Eve is amongst the primary subjects posited in the area of the religious anthropology and theosophical truthseeking.
Considering these materials, the present study tries investigating the various areas of His Highness
Adam (PBUH)’s descent based on the credible, religious, literary and theosophical resources. Use has been made
in the present study of the document exploration and library research for data gathering; an analyticalinterpretive
approach has also been adopted for deduction. The present article has been codified within two
primary parts: 1) descent from the perspective of the religions and 2) investigation of the various aspects and
manifestations of the descent of His Highness Adam (PBUH) from the religious and theosophical perspective.
To do so, various topics like prohibition of eating from the forbidden tree, judgment about the Adam (PBUH)’s
slip, Adam (PBUH)’s residence on earth and acceptance of the repentance by His Highness Adam (PBUH) and
other cases have been investigated.
خلاصه ماشینی:
در حقيقت يك رازي در هبوط آدم (ع) نهفته است كه بدان وسيله آدم از ثري به ثريّا مي رسد و تمامي استعدادها و تواناييهاي وجودي وي نيز نمايان مي شود و چون در بخش بعد به رازِ هبوطِ آدم (ع) به صورت مفصّل پرداخته خواهد شد، در اين مجال به صورت مختصر با توجّه به متونِ عرفاني به اين حقيقت الهي مي پردازيم: «صوفيانِ اهل ذوق كه خود را سالكانِ راهِ حقيقت مي دانند، در اسطورهي آفرينش و هبوط يك لايه ي نهاني رازناك كشف كرده اند، و آن نسبت پنهاني انسان و خداست در مقامِ عاشق و معشوق… بنابراين، بر خلافِ ظاهرِ داستان، چنين موجودي موجود گناه كارِ رانده از درگاه نيست؛ بلكه منظور و محبوب خداست زيرا تنها با اوست كه جهاني مي توان آفريد كه در آن زيبايي، تجلّي تواند كرد.
جبر يا اختيار در خوردن ميوه درخت ممنوع در اين مجال به اين سؤال پاسخ مي دهيم كه آيا انسان در خوردن ميوه ي ممنوع، مختار بوده يا قضاي الهي و اراده ي خداوندي بر اين قرار گرفته بود؟ آنچه از تفاسير و كتب الهي به دست مي آيد اين است كه صاحبان اين آثار نيز در اين موضوع بر يك نكته اجماع و اتفاق نظر ندارند؛ چرا كه اگر در اين ماجرا آدم مختار و مستقل عمل كرده باشد، اين شبهه پيش مي آيد كه حضرت آدم (ع) گناه كار است و اگر ارادهي خداوندي را در اين امر دخيل بدانيم، پس چرا خداوند وي را (آدم) پس از خوردن آن ميوه و لغزشي كه دچار آن شده مؤاخذه مي نمايد و اين شبهه مطرح مي شود كه بشر در انجام گناه خود هيچ دخالتي نداشته و وي از هر مؤاخذه و كيفري مبّرا مي باشد.