چکیده:
پژوهش حاضر پژوهشی تاریخی است که به کارنامۀ سیاسی و نظامی سردار اکرم (سنجرخان نرانی) پرداخته است. سوال پژوهش حاضر این است که قیام سردار اکرم چگونه همدلی و همبستگی قوم کرد را نمایان ساخت؟ این پژوهش براساس منابع مانده از دوران جنگ جهانی اول و همچنین نقلقولها در اشعار فرهنگ مردم منطقه انجام گرفته است. بر همین اساس، روش پژوهش حاضر تحلیلی است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که آغاز جنگ جهانی اول و اشغال ایران ازسوی دول درگیر در جنگ ازجمله روس و انگلیس، در کنار حکومت احمدشاه قاجار، که مشکلات زیادی در مقابل تهدیدات خارجی و داخلی داشت، شرایط را برای عموم مردم سخت کرده بود. قیام ضداستعماری سردار اکرم در منطقۀ سنندج ازجمله مجاهدتهای خاموش مردم کردستان در حفظ و مراقبت از این آب و خاک است. این قیام به کمک سردار اکرم وزیری و با حمایت مردم و در جهت شکست بیگانگان در جریان اشغال ایران در ایام جنگ جهانی اول ازسوی روسها اتفاق افتاده است. نتایج تحقیق نشان داد که قیام سردار اکرم از ویژگیهای منحصربهفردی برخوردار است. روحیۀ مردمداری و رعیتپروری سردار اکرم در قیام کاملا بازتاب یافته است و باید گفت مردمی بودن و متکی به نیروی مردمی از برجستهترین ویژگیهای قیام است. توان رهبری بالای سردار اکرم و امکان رهبری کردن روستاییان در مواقع ضروری برای شکست سپاه روس از او چهرۀ یک رهبر همیشه پیروز ساخته بود که باید به برجسته بودن نقش نخبگانی رهبر قیام اشاره کرد. سردار اکرم به فراتر از ملک و املاک خود فکر میکرد. او دشمنان را فقط از املاک خود یا فقط از سنندج یا کردستان به عقب نراند. او دشمن را تا شمال کشور تعقیب کرد و این یعنی این جنگ یک جنگ ملی بود و سردار اکرم شخصی سیاستمدار و ازنظر نظامی دارای ایدئولوژی خاص خود بوده است که توانست در جنگ نابرابر پیروز شود.
The present study is a historical study that has dealt with the political and military record of Sardar Akram
(Sanjar Khan Narani). The question of the present study is how the uprising of Sardar Akram showed the
empathy and solidarity of the Kurdish people? This research is based on the sources left over from the First
World War as well as quotations in the poems of the culture of the people of the region. Accordingly, the method
of the present study is analytical. The findings of the study indicate that the outbreak of World War I and the
occupation of Iran by warring states, including Russia and Britain, along with the rule of Ahmad Shah Qajar,
who had many problems with external and internal threats, made things difficult for the general public. The anticolonial
uprising of Sardar Akram in Sanandaj region is one of the silent struggles of the people of Kurdistan in
preserving and taking care of this land and water. This uprising took place with the help of Sardar Akram Vaziri
and with the support of the people and in order to defeat the foreigners during the occupation of Iran during the
First World War by the Russians. The results showed that the uprising of Sardar Akram has unique features. The
spirit of democracy and serfdom of Sardar Akram is fully reflected in the uprising, and it must be said that being
popular and relying on the people's force is one of the most prominent features of the uprising. Sardar Akram's
high leadership ability and the ability to lead the villagers in times of need to defeat the Russian army had made
him an always victorious leader, which should be noted for the prominent role of the uprising leader. Sardar
Akram thought beyond his property. He did not drive back the enemies only from his property or only from
Sanandaj or Kurdistan. He pursued the enemy to the north of the country, which means that this war was a
national war, and Sardar Akram was a politician and a military man with his own ideology who was able to win
the unequal war.
خلاصه ماشینی:
این قیام به کمک سردار اکرم وزیری و با حمایت مردم و در جهت شکست بیگانگان در جریان اشغال ایران در ایام جنگ جهانی اول ازسوی روسها اتفاق افتاده است.
واژههاي كليدي: جنگ جهانی اول، کردستان، سردار اکرم، مردم، روستای نران، سنجرخان نرانی 1 - مقدمه همزمان با آغاز جنگ جهانی اول و تصرف بخشهای از شمال و غرب ایران توسط نظامیان روس و عثمانی، برخی از بزرگان منطقه کردستان به رهبری سردار اکرم دست به قیام بزرگی علیه اشغالگران روس زدند برای مقابله با دشمنان ایران شروع به جنگ و مقاومت کردند.
قیام سردار اکرم به دو بخش تقسیم میشود، قسمت آزادسازی شهر بزرگ سنندج و قسمت دوم دور کردن روسهای تزاری تا منطقه قزوین، در همین دوره حکومت مرکزی ایران به نخستوزیری مستوفیالممالک که در زمان احمدشاه قاجار رئیسالوزرای کشور بود، مکاتبه و حمایتهای بهصورت لفظی از این قیام داشت و حتی خواستار خارج شدن روسها بهشرط بیطرف بودن در جنگ از خاک ایران شد در این پایان نامه قصد بر این است که اوضاع آن روزگار و رشادتهای این سردار بزرگ را بیشتر از بیش نمایانسازیم.
در تاریخ معاصر در مناطق کُردی که قابلیت بررسی تاریخی را دارند عمدتاً در منطقه خارج از استان کردستان رخ داده است؛ اگرچه آوازه و تأثیرات آنها نیز گسترده بوده و گاهی علاوه بر کردستان، سایر مناطق کشور را در برگرفته است اما قیام سنجرخان کاملاً در محدوده جغرافیایی استان کردستان و در اطراف شهر سنندج اتفاق افتاده و منتشرشده است و بهنوعی برای مردم این منطقه قابل لمستر است.