چکیده:
امروزه خشکسالی یکی از مخاطرات مهم طبیعی محسوب می شود که دارای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم به ویژه در نواحی روستایی است. خشکسالی های پیاپی باعث ازبین رفتن کشاورزی و خالی شدن روستاهها ازسکنه گردیده که به شهرها مهاجرت کرده اند. از اینرو هدف از این پژوهش تحلیل و شناسایی مهمترین پیامدهای خشکسالی سال های 1390-1394 بر زندگی مردم روستای چقا در شهرستان فریدونشهر است. جامعه آماری تحقیق 375 سرپرست خانوار از ساکنین روستای چقا بودند که با استفاده از جدول مورگان و کرجسی تعداد 230 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که مقدار آلفای کرونباخ برای قابلیت اعتماد آن بیش از 87% محاسبه گردید. آمار و اطلاعات با استفاده از روش های مختلف آماری از جمله روش تحلیل عاملی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین پیامدهای خشکسالی در روستای چقا در گروه عوامل اقتصادی(کاهش درآمدناشی از تولیدات زراعی و باغی، افزایش قیمت نهاده های کشاورزی و هزینه های مربوط به تولید، کاهش درآمد های غیر کشاورزی و...) بوده است که این عامل 46/ 25 درصد واریانس را تبیین کرده است. همچنین عوامل زیست محیطی و اجتماعی به ترتیب با مقادیر 89/ 22 و 63/ 15 درصد واریانس، در رده های بعدی قرار گرفته اند. همچنین مطالعات میدانی نشان می دهد که میزان تولید و سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاهش زیادی داشته است. هزینه های تولید افزایش یافته، وضعیت زیستی و اجتماعی روستا نیز تغییرات منفی بسیار زیادی داشته است.
The drought is one of the important natural hazards that have direct and indirect consequences, especially in rural areas Successive droughts caused a loss of Agriculture and empty villages that sent residents have migrated to the cities. The purpose of this study is to analyze and identify the most important consequences of the 1390-1394 drought on the lives of people in the city Fereydunshahr is Choqa village Choqa population included 375 residents of the village who were heads of households using Morgan table and Krejcie 230 samples were selected. Data were collected through a questionnaire that Cronbach alpha was calculated that more than 87percent. Statistics and data using different statistical methods such as factor analysis were analyzed. The results showed that the consequences of drought in the village of Choqa in economic factors (reduction Dramdnashy and horticultural crop production, rising prices of agricultural inputs and costs associated with the production, reduction of non-agricultural income, etc.), which is a 46/25 percent of the variance. As well as environmental and social factors to the values of 89/22 and 63/15 percent of the variance, were the next category. Field studies also show that crop production and crop cultivation declined significantly. The increased production costs, the rural and social status of the village also had a lot of negative changes.
خلاصه ماشینی:
در عین حال به نظر می - رسد تغییرات اقلیمی درایران سبب تغییر در ویژگیهای خشکسالی ها شده است که این تغییرات به ویژه دربین کشاورزان و جوامع روستایی به دلیل آثار مختلف اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی آن چشمگیرتر است (افراخته و همکاران ، ١٣٩٤).
در رابطه با موضوع مطالعات مختلفی بدین صورت انجام پذیرفته است : برقی و معمار امامیه (١٣٩٥) به بررسی اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصاد روستایی دهستان گلاب شهرستان کاشان پرداختند و به این نتیجه رسیدندکه از بین مؤلفه های مختلف مؤلفه ی مدیریت منابع آب و آبیاری با درصـد واریـانس ٢٧/١١٣ میتواند به عنوان مهم ترین راه کار مـدیریتی به منظور کـاهش اثرات بحران خشکسالی در منطقه مورد استفاده ی برنامه ریزان و دستگاه های مربوطه قرار گیرد.
مطالعات میدانی نگارنده برای اینکه به طور دقیق تر اثرات خشکسالی بر روستای چغا بررسی شود به صورت میدانی و مشاهده مستقیم بر سر زمین های کشاورزی و باغات این روستا حاضرشده و از تولید کنندگان پنج محصول اصلی این روستا یعنی سیب زمینی، پیاز، گندم ، انگور و زردآلو میزان تولید و سطح زیر کشت هریک از آن ها را قبل از خشکسالی (قبال از ١٣٩٠) و در زمان خشکسالی (١٣٩٠-١٣٩٤) جویا شده ، هزینه های تولید قبل از خشکسالی و در زمان خشکسالی را توسط کشاورزان بدست آورده ، به صورت مشاهده کاملاً میدانی به بررسی وضعیت زیست محیطی پرداخته شده است و همچنین برای بررسی وضعیت اجتماعی روستای چقا با کمک آمار و اطلاعات بدست آمده از دهیاری روستا و فرمانداری شهرستان و همچنین مطالات میدانی نگارندگان وضعیت اجتماعی روستا مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است .