چکیده:
«تصور از خدا» ازجمله موضوعات مهمی است که ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار میدهد. تصور از خدا در هستیشناسی اسلامی محور دینداری افراد را تشکیل میدهد و عامل مهمی در شکلگیری و تحول باورهای مذهبی افراد تلقی میشود و از اساسیترین جنبههای نظام اعتقادی افراد مومن میباشد. با توجه به تفاوت دیدگاه اسلام و روانشناسی از سازه تصور از خدا، بررسی آن براساس دیدگاه اسلام، ابعاد دیگری از سازه تصور از خدا را آشکار خواهد کرد. به این منظور، هدف پژوهش حاضر، بررسی سازه تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایات است. اسمهای الهی در قرآن کریم و روایت مشهور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم جمعآوری گردید و با توجه به روش تحلیل محتوا و نظریه حوزههای معناشناسی از قبیل هممعنایی، چندمعنایی، حوزه واژگانی، شمولمعنایی و تحلیل مولفهای مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در نتیجه مشخص گردید سازه تصور از خدا براساس اسماء الهی، دارای دو بعد ذات و فعل میباشد؛ بعد ذات شامل سه محور ذاتیه، جلالیه و تقدیسیه است و بعد فعل شامل دو محور خلق و ربوبیت میباشد. محور خلق، شامل چهار مقوله عالمیت، خالقیت، مالکیت و قادریت است و محور ربوبیت شامل شش مقوله رحمانیت، غافریت، ناصریت، رازقیت، شاکریت و حاسبیت میباشد.
Literally, conversion means alternation and profound change. In the psychology of religion, it means changes in thoughts, beliefs, and patterns that bring about far-reaching changes in life. In the psychology of religion, conversion has been one of the most important research topics in the last century, and the findings of those studies have been used to promote religious goals and objectives and to spread those religions. However, the studies in the vast history of conversion have not been based on the Islamic teachings. The purpose of this study is to investigate and explain the psychological causes of conversion to Islam. The method of this research is descriptive-analytical. After identifying, reviewing, and extracting the points related to the research from general and specific sources, we have tried to explain the psychological factors in conversion to Islam. We have examined the evidence, arguments, and analysis by referring to the sources written by Islamic thinkers. After examining Islamic sources, fourteen psychological factors have been obtained in three categories of factors effective in the process of conversion: the characteristics of the convert, the inviter, and the religion of Islam.
خلاصه ماشینی:
1 الگوی مفهومی سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایاتبا نگاه روانشناختی محمدناصر سقای بیریا / استادیار گروه روانشناسی مؤسسة آموزشي و پژوهشی امام خمینی( biria1390@gmail.
لذا به نظر میرسد، از میان اسماء الهی که در قرآن کریم و روایت مشهور نبوی که 99 نام، از اسمهای الهی را برمیشمارد و در منابع شیعه از قبیل توحید شیخ صدوق (ص194)، بحارالانوار مجلسي (ج4، ص186)، المیزان طباطبائي (ج8، ص376)، مجمعالبیان و نورالثقلین و منابع اهلسنت در کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم و ترمذی نقل شده است (مکارم شيرازي، 1371، ج7، ص26)، میتوان الگوی مفهومی از سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایات ارائه داد.
ازآنجاکه انسان قادر نیست به کنه ذات خداوند علم پیدا کند، برای شناخت و تصور آن ذات، نیازمند واسطه است، که این واسطه همان اسمهای الهی است.
از میان اسمهای الهی که در قرآن مجید و روایت مشهور نبوي به کار رفته است، تعدادی از آنها به بعد ذات خداوند اشاره دارد، که با توجه به قرابت معنایی که بین این دسته از اسمهای الهی وجود داشت، در محورهای جداگانه قرار گرفتند.
آنچه از قرآن استنباط میشود این است که بعد فعلی اسماء الهی شامل دو محور خلق و ربوبیت میباشد.
یافتهها حاکی از آن است که الگوی مفهومی سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایات دارای دو بعد ذات و فعل میباشد.