چکیده:
ایران و افغانستان به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، پیوندگاه تمدن های بزرگ جهان و کانون مسلط فرهنگی و سیاسی در آسیا بوده اند. این دو ملت زبان مشترک دارند. زبان وسیله ای است آوایی که ایجاد ارتباط از طریق آن صورت می گیرد. همچنین قالبی است برای اندیشیدن چون اندیشیدن نوعی سخن گفتن است. ادبیات هم سخن است، سخنی تاثیرگذار و رسا که خود شاخه مهمی از فرهنگ هر ملت است و نقش ارزندهای در حفظ، گسترش و انتقال فرهنگ دارد. بخش عمده ای از آثار ادبی این دو ملت به زبان فارسی است. این پژوهش به شیوه توصیفی به بررسی اشعار فارسی شاعران نامدار دو ملت همچون فردوسی، مولانا، حافظ، قنبر علی تابش، سید نادر احمدی، سید حکیم بینش، محمد خلیل خلیلی و دیگر شاعران فارسی زبان پرداخته که بسیاری از اشتراکات فرهنگی را نمودار ساخته است. این دو ملت در بسیاری از نمودهای فرهنگی از جمله برگزاری مراسم عید نوروز، آیین ماه نو، موسیقی، زیارت ، اعتقادات مذهبی بسیار به هم نزدیک هستند که برای دو کشور بستری مناسب برای ارتباط متقابل و سازنده خواهد بود.
Being located on the Silk Road, Iran and Afghanistan have been the link between the great civilizations of the world and have been a dominant cultural and political center in Asia. These two nations have a common language. Language is the phonetic instrument by way of which communication takes place. It is also a form of thinking; since thinking is a form of speaking. Literature, too, is a way of speaking; an effective and expressive instrument, which is an important branch of the culture of every nation and has a valuable role in preserving, spreading, and transmitting culture. A major part of the literary works of these two nations is in Persian. Using a descriptive methodology, this research paper proposes to examine the Persian poems of famous poets of the two nations such as Ferdowsi, Rumi, Hafez, Ghanbar Ali Tabesh, Seyyed Nader Ahmadi, Seyyed Hakim Binesh, Mohammad Khalil Khalili, and other Persian speaking poets and reflect upon many cultural commonalities between the two nations. There are several cultural expressions, including the Nowruz celebrations, the new moon ceremony, music, pilgrimage, and religious beliefs, which make these two nations culturally very close and serve as suitable platforms for a constructive reciprocal relationship between the two countries.
خلاصه ماشینی:
بنوش از جام مولانا فراتر از بد و از نیک این دوران تنهایی (قاسمی،مودب،118:1391) محمد شاه واصف باختری از شاخص ترین چهره های شعر معاصر افغانستان که در بلخ به دنیا آمده و لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه کابل و کارشناسی ارشد در رشته آموزش و پرورش را از دانشگاه کلمبیای نیویورک کسب کرد و بسیاری از شاعران مطرح افغانستان در کلاس او درس آموختند و هم اکنون ساکن آمریکاست و مجموعه اشعار زیادی از وی به چاپ رسیده است او در شعر خود آورده است: که گفته است که این شهر جامه دوزان است؟ لباس زال، سزاوار پیکر پاکش بادا!(قاسمی،مودب،62:1391) سید علی رضا جفری در شعر چراغان از رستم و سهراب پهلوانان شاهنامه فردوسی بهره برده است: به رستم ها بگو سهراب ها دیگر نمی میرند دوای دردهای سخت بی بهبود می آید (قاسمی و مودب،1391: 96) 2-3 -یادکرد شعرا قنبر علی تاش در شعر محضر گل به شاعر بزرگ، سنایی اشاره کرده است: اگر دوباره چنان سنایی قدم نهادم به شعر و عرفان ز چرخش رقص واژه هایم بشر به هفت آسمان کند (قاسمی،مودب،87:1391) عنایت الله شهیر زاده بلخ و دانش آموخته دانشکده ادبیات دانشگاه بلخ که ساکن مزار شریف است در شعر آرا سروده است: حافظ همیشه طبق دلت حرف می زند یک بار نیز سر به غم شاملو بزن (قاسمی،مودب،210:1391 ) سیدنادراحمدی یکی دیگر از شاعران افغان به علم و علم گردانی در مراسم محرم اشاره کرده است: سخت پیچیده به خود جامه بیتابی را علم ماه محرم شده گویا انسان نیست یک مرد بگوید گره کار کجاست یاچرا مانده دراین دایره تنها انسان (قاسمی ومودب،1391: 44) سیده تکتم حسینی درشعرش به نام تماشا اورده است : نسیمی از شمال شرق، ازبلخ ام تماشا کن که رقصی مولوی تر از غزل های تو آوردم (قاسمی،مودب،44:1391) 2-4 - باورهای مذهبی حسن حسین زاده از اولین های شعر مهاجرت که در هرات به دنیا آمده در شعر پنجره فولاد خود به اعتقاد مذهبی ایرانی ها و تقدس پنجره فولاد امام رضا (ع) اشاره کرده است: آمده ام باز از این پنجره فریاد شوم و دخیل تو – من این همه ایراد – شوم آمدم چرخ زنم، چرخ ، به دور حرمت تا به اندازه ی دلدادگی باد شوم میشود جرعه ای از حوض طلایت نوشم سبزتر گردم و این مرتبه شمشاد شوم برمزارم دست از پنجره ی فولادت تا که مانندش تبدیل به فولاد شوم(قاسمی،مودب،128:1391) وهمچنین شهبازایرج دانش آموخته دانشکده ادبیات بلخ سروده است: امید خاک،اوج ثریا محمد است دروازه ای به سوی بالا محمد است(قاسمی،مودب،58:1391) محمد بشیر رحیمی زاده متولد ولایت بلخ سروده است: جز با علی نمی گذرد روزگار ما از توست، ازتو، هر چه که دار و ندار ما (قاسمی،مودب،168:1391) 2-5 -زیارت از رسوم مذهبی که بین مردم ایران و افغانستان رایج است زیارت مرقد امامان و امام زادگان است و سعی مردم در زیارت این است که به نزدیک قبور متبرکه بروند و جهت تبرک دستان خودشان ضریح مطهر آنان را لمس کنند و تکریم و احترام نمایند.