چکیده:
تجربه چندین برنامه توسعه ملی و نظام برنامه ریزی بخشی اثبات نموده است که
الگوی سیاستگذاری متمرکز برای تحقق توسعه منطقه ای مناسب، که منجر به
توسعه متعادل و متوازن کشور شود، از کفایت لازم برخوردار نمیباشد. گذار از
یک نظام برنامه ریزی متمرکز به یک نظام برنامهریزی غیرمتمرکز اجتناب ناپذیر
است. این پژوهش به طرح نمونه ای از شیوه برنامه ریزی و تحلیل منطقه ای اقتصاد
ملی، (مورد استان قم) پرداخته است.
در این مطالعه با بهره گیری از نظریه اقتصاد پایه و ضریب مکانی، 20 رشته فعالیت
اقتصادی از بین 72 رشته فعالیت طبقه بندی ISIC استان به عنوان مزیتهای نسبی
منطقه ای استان قم ممتاز و معرفی میگردند. این فعالیتها شامل 10 مزیت نسبی
اصلی و 10 مزیت نسبی رقیب میباشند. از این بین، فعالیتهایی که از نظر سهم و
رشد در تولید ناخالصداخلی استان نیز جایگاه ویژهای دارند و میتوانند به عنوان
موتور رشد اقتصادی استان عمل نموده و باعث افزایش تولید و صادرات استان قم
گردند- عبارتند از: فعالیتهای ساختمان، فعالیتهای مذهبی- سیاسی، ساخت
محصولات غذایی و آشامیدنی، ساخت مبلمان و مصنوعات دیگر، ساخت
محصولات فلزی و فابریکی، ساخت سایر تجهیزات حمل و نقل، ساخت
محصولات از لاستیکو پلاستیکو بالاخره آموزش عالی دولتی. فعالیت دباغی
چرم و محصولات آن و فعالیت ساخت منسوجات (فرش، قالی و پارچه و...) به
عنوان دومین و هشتمین بخشهای صادرکننده با سهم قابل قبول در GDP استان
میباشند که به دلیل عدم حمایت جدی دچار رشد نزولی شده و رشدی کمتر از
رشد اقتصاد استان (به ترتیب رتبه 52 و 64 رشد) داشته و کند کننده رشد اقتصادی
استان گردیدهاند. همچنین مزیتهای منطقه ای ضعیف تری مانند دامداری و
مرغداری، بهداشتو درمان خصوصی و فعالیت رستوران هم رشد کمتری از رشد
GDP استان دارند، اما به دلیل سهم بیشتر در GDP استان، نیروی پس راننده
بیشتری بر نرخ رشد تولید ناخالصداخلی استان وارد مینمایند. در خاتمه نیز برخی
راهکارهای منطقه ای گسترش سرمایهگذاری و تولید در مزیتهای نسبی منطقه ای
قم ارائه میشود.
خلاصه ماشینی:
درنهايت به منظوربهرهبرداري مناسب ازنتايج طرح وتدوين وارائه راهکارهاي منطقه اي لازم براي افزايش سرمايه گذاري درفعاليت هاي داراي مزيت نسبي (ومرتبط بابخش خصوصي) بااستفاده ازروش دلفي ، نتايج تحقيق به عنوان Input به نمونه اي ازجامعه آماري صاحب نظران وسرمايه گذاران و صاحبان عمده صنوف بخش هاي کشاورزي، صنعت وخدمات استان داده شده و مناسب ترين راهکارهاي منطقه اي مربوطه استخراج، تلخيص واولويت بندي ميگردد.
34 تقويت بزرگسالان خصوصي -ساخت ساير محصولات کاني شونده غير فلزي -بهداشت و درمان دولتي -آموزش متوسطه عمومي و متوسطه فني و حرفه اي خصوصي -امور دفاعي -ساير خدمات ساخت محصولات از توتون و تنباکو-حمل و نقل آبي - حمل و نقل هوايي -ساخت ماشين آلات دفتري، حسابداري و محاسباتي -ساخت راديو و تلويزيون، دستگاهها و وسايل ارتباطي -ماهيگيري -راه آهن -ساير واسطه گريهاي مالي و فعاليت هاي جنبي آنها- جنگلداري -نفت خام و گاز طبيعي -ساخت کک ، فراوردههاي حاصل از تصفيه نفت و سوخت هاي هسته گروه (E) اي -خدمات پشتيباني و انبارداري -بيمه -برق -ساير فاقد 3 معادن -ساخت ماشين آلات و تجهيزات طبقه بندي نشده 29 07 .
21 مزيت هاي در جاي ديگر-ساخت فلزات اساسي -توزيع گاز نسبي طبيعي -ساخت وسايل نقليه موتوري، تريلر و نيم تريلر- حمل و نقل جاده اي -تفريحي، فرهنگي، و ورزشي - ساخت ماشين آلات و دستگاههاي برقي طبقه بندي نشده در جاي ديگر-امور انتظامي -ساخت مواد شيميايي و محصولات شيميايي -پست و مخابرات -کرايه و خدمات کسب و کار-امور عمومي -بانک -زراعت و باغداري مهمترين اين فعاليت هاشامل عمده فروشي، خرده فروشي، تعميروسايل نقليه وکالاها- خدمات واحدهاي مسکوني اجاري -آموزش متوسطه عمومي ومتوسطه فني وحرفه اي دولتي -خدمات شهري ميباشند.