چکیده:
ارتباطات میان شیعه و اهلسنت بهدلیل اختلافاتی که دو گروه در زمینههای مختلف ازجمله فرهنگی با یکدیگر دارند، در حوزه ارتباطات میانفرهنگی قابلبررسی است. «نظریه مدیریت اضطراب/عدمقطعیت در ارتباط مؤثر» یکی از نظریات نوین ارتباطات میان فرهنگی به شمار میرود که هدف آن مدیریت اضطراب و عدمقطعیت در تعامل ما با غریبه (دیگری) و نگهداشتن آن در سطح مطلوب - جایی میان آستانه حداکثر و حداقل- بهمنظور برقراری یک «ارتباط مؤثر» با «دیگری» است. در این پژوهش تلاش شده با کنکاش در منابع کتب روایی شیعه و با استفاده از روش تحلیل مضمون سیره گفتاری و رفتاری و توصیههای معصومین علیهمالسلام در تعامل با اهلسنت در چارچوب نظریه مدیریت اضطراب/عدمقطعیت در ارتباط مؤثر مورد مطالعه قرار گیرد و راهکارهایی برای افزایش همگرایی شیعه و اهلسنت و کاهش اختلاف میان ایشان استخراج شود. درنتیجه تحلیل روایات گردآوریشده، 38 مضمون اولیه، 16 مضمون سازماندهنده و پنج مضمون فراگیر شناسایی شدند. مضامین فراگیر شناساییشده که بهعنوان محورهای اصلی مدیریت اضطراب/عدمقطعیت در ارتباطات میانفرهنگی با اهلسنت بهشمارمیروند، عبارتنداز: «همدلی با اهلسنت»، «عفتکلام و پرهیز از بدزبانی و توهین به مقدسات»، «حسنمعاشرت با اهلسنت»، «همراهی با اهلسنت و شرکت در اجتماعات مسلمانان» و «پرهیز از خودبرتربینی و برائتجویی از اهلسنت».
Communications between the Shia and Sunni Muslims can be studied in the field of intercultural communication due to the differences between these two groups in various fields, including culture. The theory of Anxiety/Uncertainty Management (AUM) in effective communication is one of the new theories of intercultural communication aims at managing the anxiety and uncertainty in our interaction with a stranger (other) and keeping it at a desirable level - somewhere between the maximum and minimum threshold – so that a kind of effective communication with ‘other’ can be established. Through investigating the Shiite narration sources and using the thematic analysis method in the framework of Anxiety/Uncertainty Management (AUM) theory of effective communication, this study has tried to examine the speech and conduct of the infallibles (Peace Be Upon Them) in their interactions with Sunnis in order to achieve a paradigm for the enhancement of the convergence and rapprochement between Shiites and Sunnis and reduction of the differences. As a result of the analysis of the collected narrations, 38 initial themes, 16 organizing themes, and five inclusive themes were identified. The identified inclusive themes, accordingly considered as the main pivots of anxiety management / uncertainty in intercultural communication with Sunnis, are: empathy with Sunnis, modesty of speech and avoiding any derogatory language and any insult towards their holy things, good companionship with them, attending their religious ceremonies, and avoiding any arrogance towards the Sunnis and avoiding acquitting them.
خلاصه ماشینی:
در اين پـژوهش تـلاش شـده بـا کنکاش در منابع کتب روايي شيعه و با استفاده از روش تحليل مضمون سيره گفتـاري و رفتاري و توصيه هاي معصومين عليهم السلام در تعامل با اهل سـنت در چـارچوب نظريـه مديريت اضطراب /عدم قطعيت در ارتباط مؤثر مورد مطالعه قرار گيرد و راهکارهايي بـراي افزايش همگرايي شيعه و اهل سنت و کاهش اختلاف ميان ايشان استخراج شود.
واژه هاي کليدي : مديريت اضطراب /عدم قطعيت ، ارتباطـات ميـان فرهنگـي، اهـل سـنت ، شيعيان ، ايران * استاد، دانشکده معارف اسلامي و فرهنگ و ارتباطات ، دانشگاه امام صادق عليه السلام ، تهران ، ايران Bashir@isu.
آنچه اهميت اين نظريه را در پژوهش حاضر روشـن مـي سـازد، اضـطراب و عدم قطعيتي است که در جريان تعاملات افراد مذاهب مختلف - در اينجـا شـيعه و اهل سنت - به وجود مي آيد که چنانچه اين شرايط مديريت نشود، ارتباط ميان ايـن افراد با اخـتلال مواجـه خواهـد شـد؛ چـالش هـاي يادشـده در تعـاملات شـيعه و اهل سنت تا حد زيادي اضطراب و عدم قطعيـت دوطـرف را بـه هنگـام ارتبـاط بـا يکديگر تحت تأثير قرار داده و از آستانه آن خارج سازد.
اين نظريه ايجاد اضطراب /عدم قطعيـت را در ارتبـاط مـا با افراد غريبه يا بيگانه به عنوان پيش فرض درنظرمي گيرد و مسئله اصـلي آن ، نحـوه مديريت ميزان اضطراب /عدم قطعيتي است که در تعامل ما بـا غريبـه هـا بـه وجـود مي آيد تا نتيجه کار منجر به سازگاري ميان فرهنگي شود.