چکیده:
بیش از ۱۵۰ سال است که مستشرقان به تحقیق و پژوهش و اعلام دیدگاه در زمینه مهدویت و موضوعات مربوط پرداختهاند. این تحقیقات که با گذر زمان با فراز و فرود و ویژگیهای خاص هر دوره همراه بوده است؛ تا زمان معاصر ادامه دارد. تحقیق پیشرو که با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه بررسی و تحلیل دیدگاههای بیش از ۲۰۰ مستشرق دو سده اخیر در یک رساله دانشگاهی تنظیم شده؛ درصدد احصا و معرفی مهمترین اشکالات و آسیبهای تحقیقات مستشرقان در عرصه مهدویتپژوهی، به ویژه در دوره معاصر است. براساس نتایج این پژوهش، نگاه یکسویه یا مبتنی بر پیشفرضها، پایهریزی ناصحیح سامانه فکری، استفاده غیرصحیح از منابع اسلامی و شیعی، اتخاذ رویکردها و روشهای نامناسب با موضوع و در نهایت، کلینگری یا جزئینگری ناهمگون و بدون لحاظ اولویتها در عرصههای مختلف مبانی، منابع، رویکرد یا گزینش موضوعات؛ اصلیترین نقایص و آسیبهای مستشرقان فعال و صاحب دیدگاه در موضوع مهدویت شمرده شده است.
Orientalists have been researching and expressing their views on Mahdism and related issues for more than 150 years. These researches have continued to the present time which have been accompanied by ups and downs and specific features of each period over time. The following research- carried out with a descriptive-analytic method, on the basis of investigation and analysis of views of over 200 Orientalists in the last two centuries, organized in an academic dissertation, seeks to identify and introduce the most important drawbacks and harms of Orientalists’ researches in the field of Mahdism, especially in the contemporary period. Based on the results of this study, the main defects and harms of active and knowledgeable Orientalists on the subject of Mahdism are as follows: one-sided or presuppositional view, incorrect foundation of the intellectual system, incorrect use of Islamic and Shiite sources, adoption of inappropriate approaches and methods with the subject, and finally, heterogeneous generalization or partiality and without prioritization in different areas of principles, sources and approaches or selection of subjects.
خلاصه ماشینی:
تحقیق پیش رو که با روش توصیفی - تحلیلی و بر پایه بررسی و تحلیل دیدگاه های بیش از ٢٠٠ مستشرق دو سده اخیر در یک رساله دانشگاهی تنظیم شده ؛ درصدد احصا و معرفی مهم ترین اشکالات و آسیب های تحقیقات مستشرقان در عرصه مهدویت پژوهی، به ویژه در دوره معاصر است .
براساس نتایج این پژوهش ، نگاه یکسویه یا مبتنی بر پیش فرض ها، پایه ریزی ناصحیح سامانه فکری، استفاده غیرصحیح از منابع اسلامی و شیعی ، اتخاذ رویکردها و روش های نامناسب با موضوع و در نهایت ، کلینگری یا جزئینگری ناهمگون و بدون لحاظ اولویت ها در عرصه های مختلم مبانی، منابع ، رویکرد یا گزینش موضوعات ؛ اصلیترین نقایص و آسیب های مستشرقان فعال و صاحب دیدگاه در موضوع مهدویت شمرده شده است .
با توجه به برخی ملاحظات و تغییر و تحولات تاریخی، سیاسی و فکری )دهقانی آرانی، ١٣٩٨: / ص ٢-٤(؛ فعالیت مستشرقان در زمینه مهدویت را میتوان به چهار دوره تاریخی تقسیم کرد: دوره اول ، به تحقیقات غربیان در موضوع مهدویت ، در حدود اواسط قرن نوزدهم برمی گردد که محور بیش تر این تحقیقات ، در مورد مدعیان مهدویت در آن دوره بوده است .
آسیب های پژوهش های شرقشناسان در زمینه مهدویت و ایرادهای وارد بر آنها با نگاهی جامع به نوشته ها و کارهای تحقیقاتی مستشرقانی که به موضوع مهدویت ورود کرده و به اظ هار نظر در این مورد پرداخته اند؛ میتوان به نقایص و اشکالات کار ایشان در عرصه های مختلم ، همچون منابع مورد استفاده ، روش و رویکرد بررسی موضوع مهدویت و یا پیش فرض های حاکم بر دیدگاه مستشرقان واقم شد.