چکیده:
ژرفای مفهوم تهی دامنه تأثیرات آن را از حوزه فلسفه تا علوم مختلف و حتی انواع هنر گسترانیده و غیبت آن، جایگاهی رمزآلود بدان بخشیده است. در معماری به دلیل اهمیت اثر فضا و اجزا معماری بر رفتار، تهی نقش پر رنگتری مییابد که به نظر میرسد در معماری معاصر کمتر بدان پرداخته شده است. چنانچه از تهی، بدون توجه به معنای پنهانش، به عنوان «فضای خالی» یاد میشود و حال آنکه همه فضاها در معماری خالی هستند و در غیر این صورت توده به حساب میآمدند. تحقیق حاضر، با توجه به مفهوم تهی در معماری و تأثیرات آن بر رفتار، ویژگیهای کالبدی و معنایی تهی و اثربخشی آنها بر روابط اجتماعی افراد را مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد. اینکه مؤلفههای کالبدی و معنایی تهی چه تأثیری بر مؤلفه های اجتماعی فضا دارند؟ به عنوان اصلیترین سوال تحقیق مطرح می گردد. دستیابی به الگوی جامع در زمینه چگونگی استفاده از ویژگی های تهی در جهت بهبود کیفیتهای فضایی همچنین افزایش و یاکنترل تعاملات اجتماعی در محلها و موقعیتهای متفاوت، به عنوان هدف تحقیق مد نظر قرار گرفت. بنابراین پیوستگی حاصل از تهی به عنوان متغیر مستقل و تعاملات اجتماعی حاصل از آن به عنوان متغیر وابسته معرفی گردید. به دنبال پیریزی روش تحقیق ترکیبی کمی – کیفی آمایش اولیه در پنج کاربری مختلف و آمایش اصلی، در سه کاربری مختلف، بصورت توزیع پرسشنامه، مشاهده دقیق و مصاحبه در محل صورت گرفت. اطلاعات بدست آمده به روش کیفی و تحلیل اطلاعات به روش کمی و با استفاده از نرم افزار Smart PLS انجام گرفت. نتایج حاصل از تحلیل ها نشان میدهد، مؤلفههای کالبدی و معنایی تهی، در قالب پیوستگی فضایی، تمایلات اجتماعی میان افراد را در مکانهایی با کاربری غیررسمی افزایش داده است.
The depth of the void concept has extended the range of its effects from philosophy to various sciences and even types of art. In architecture, due to the importance of the spacing effect and architectural components on behavior, void finds a different role that seems to be less addressed in contemporary architecture. If void, regardless of its hidden meaning, is referred to as "empty space," all spaces in architecture are empty; otherwise, they were considered mass. The present study analyzes the physical and semantic characteristics of the void and their impact on social relations. What effect do void physical and semantic components have on the social elements of space? It is the main question. Achieving a comprehensive model in using voidchr('39')s features to improve spatial qualities and increasing or controlling social interactions in different places was considered the research goal. Therefore, "the effect of voidchr('39')s physical-semantic features" as an independent variable and "social interactions" was introduced as a dependent variable. The research method is a mixed quantitative-qualitative. Initial processing in five and three different uses was conducted, respectively. The research used Questionnaires, detailed observation, and interviews on-site for data collection. The obtained information was analyzed by Smart PLS software. The analysis results show that the voidchr('39')s physical and semantic components, in the form of spatial cohesion, have increased social tendencies among individuals in places with informal use
خلاصه ماشینی:
تحقيق حاضر، با توجه به مفهوم تهي در معماري و تأثيرات آن بـر رفتـار، ويژگي هاي کالبدي و معنايي تهي و اثربخشي آنها بر روابط اجتماعي افراد را مورد تحليل و بررسي قرار مي دهد.
نتايج حاصل از تحليل ها نشان مـي دهـد، مؤلفه هاي کالبدي و معنايي تهي ، در قالب پيوستگي فضايي ، تمايلات اجتماعي ميان افراد را در مکان هايي با کاربري غيررسـمي افـزايش داده است .
* اين مقاله بر گرفته از رساله دکتري زهره عطارعباسي ، با موضوع " تحليل مفهوم پيوستگي اجتماعي - فضايي متأثر از ويد در محيط هاي عمومي معماري " مي باشد که در سال ١٣٩٩ به اتمام رسيده است .
تهـي خـود بـه عنـوان يـک عنصـر کالبـدي )٢٠٠٤,Alexandrt( با ويژگي هاي کالبدي و معنايي بر فضاي معماري اثرگذار است و از سوي ديگر به دليل خاصيت سياليت و تأثير پذيري از رفتار کاربران و فضاهاي اطراف ، خود را با محيط تطبيق مي دهد.
تصوير ١- مؤلفه هاي کالبدي و معنايي تهي و روابط آنها (به تصویر صفحه رجوع شود) قرارگاه رفتاري متأثر از تهي : بر اساس مطالعات ، بي اف اسکينر نتيجه گيري مي کند که تقريبا بيشتر رفتارهاي انسان تحت تسلط و نفـوذ عوامل تقويت کننده محيط بوجود مي آيند و انسان موجود فعالي ست که روي محيط خود عمـل مـي کنـد؛ بنـابراين مطالعـات علـوم رفتـاري مستلزم مطالعات محيطي مي باشند.
براساس پرسشنامه هاي تدقيق شده با چارچوب نظري تحقيق و نتايج آمايش اوليه ، آزمون اصـلي در ٣ نـوع کـاربري داراي ويد در فضاي عمومي اصلي ، از هرمورد کاربري دو نمونه ، بصورت هدفمند انجام و نتايج حاصل از پرسشها با استفاده از نرم افزار smart pls مورد تحليل دقيق قرار گرفت .