چکیده:
ابن سینا با ابتکار قیاسات اقترانی شرطی، نقطه عطفی در منطق اسلامی پدید آورد. انتاج قیاس شرطی متصله مورد تایید همگان است اما در قیاس منفصله با مشکلات و اختلاف آراء مواجه می شویم. وی در آثار کثیر خود شرایط متعدّد و متفاوتی درتعیین اعتبار قیاسات اقترانی منفصله–منفصله ارائه کرد و قیاس حقیقیه–حقیقیه را نا معتبر دانست. خواجه نصیرالدین طوسی به تبعیت از ابن سینا نه تنها قیاس حقیقیه–حقیقیه بلکه قیاس اقترانی متشکل از دو مانعه الجمع را نامعتبر دانست، در حالی که منطق دانان معاصر او مانند افضل الدین خونجی و سراج الدین ارموی ضمن پذیرش برخی شرایط عمومی این نوع قیاس، قیاس اقترانی شرطی دو حقیقیه و دو مانعه الجمع را با شرایطی منتج دانستند. به نظر می رسد راه حل مشترکی که گره گشای اختلاف نظر میان ابن سینا و منطق دانان بعد از او در این مسئله است بازگرداندن مقدمات قیاس به متصله و سپس تبعیت از قوانین دو متصله در نتیجه و در نهایت تبدیل نتیجۀ متصله به منفصله است.
Avicenna's innovation on Conditional Categorical Syllogism is known as a turning point in Islamic logic. Conjunctive conditional syllogism is accepted as valid; but there are some problems and different opinions about Disjunctive syllogism. In his works, He mentions various conditions to determine the truth-value of Alternative syllogism and considers the Exclusive disjunctive syllogism as invalid. Following Avicenna's thoughts, Nasir al-din Tusi declares the Exclusive disjunctive syllogism invalid and holds that syllogism consists of two disjunctive propositions that are not valid either. Agreeing with some of the general conditions of the syllogism, other contemporary logicians namely Afzal al-din Khunaji and Siraj al-din Ormavai declares the two types as valid. It seems that the only way to solve the disagreement between the logicians on this issue is to change premises into the conjunctive syllogism and then follow the rules of conjunctive and finally reach the conclusion through changing Conjunctive into Disjunctive Syllogism.
خلاصه ماشینی:
سپس در رد نظر ابنسینا میگوید: تغایر و تناقض طرفین منفصلۀ حقیقیه منجر به عدم تشکیل دو منفصله نمیشود، زیرا اگر امکان دارد نقیض چیز واحدی از لوازم مساوی و مغایر آن شیء باشد، بنابراین بین آن لازم مساوی و کل شیء میتواند عناد وجود داشته باشد و تغایر باعث میشود کذب یکی منجر به صدق دیگری شود و منجر به عناد چیزی با خودش در نتیجه نمیشود، بلکه منجر به عدم تساوی میشود و نهایت این است که نتیجۀ قیاس را غیرحقیقی میکند (همان).
راهحل خونجی برای رسیدن به نتیجه در این نوع قیاس این است که وقتی هر دو مقدمۀ منفصله موجبه باشند متصلهای از طرفین تشکیل میشود و سپس نتیجۀ متصله به منفصله تبدیل میشود (همان: 356) قطبالدین رازی در کتاب شرح مطالع، ضمن اشاره به نظر ابنسینا در کتاب شفا که دو حقیقیه را منتج نمیداند، معتقد است که از دو حقیقیه هم میتوان نتیجه گرفت.
1336 Arc Representation of Syllogism on Venn Diagram:A New Method koorosh salimi 1 Abstract Abstract: In this article, which is written in the field of Aristotle logic in general and absolute Syllogism in particular, the aim is to present a new method for representing predicative propositions by considering the negative terms on the developed Vann diagram.