چکیده:
محتویات ناخودآگاه جمعی که مفاهیمی جهانی اند، یعنی خاص یک منطقه،
فرهنگ یا کشو ر خاص نیستند و آغازگر و تدام بخش رفتارهای یکسان همه
انسانها هستند را کهن الگو می نامد. کهن الگوها در هر زمان و مکان بدون هیچ
نفوذ خارجی خود به خود تجلی می کنند. صورت های کهن الگویی که در بخش
ناخودآگاه ذهن نهفته اند، خاستگاه و زیربنای اسطورهها به شمار می رود و با
نمادها ارتباطی تنگاتنگ دارد. شعر یکی از پهناورترین عرصه های تجلی این
کهن الگوهاست. شاعر با استفاده از همین مفاهیم در حالات ذهنی خاص،
همراه با تخیل به خلق اثر می پردازد.
در این پژوهش کوشیده شده است به روش اسنادی و تحلیل استنباطی،
روش به کارگیری و ک اربری کهن الگوی کوه در شعر شاعر نامی و پرآوازه
معاصر، استاد محمدحسین شهریار بررسی شود.
در نهایت طبق بررسیها و نتایج بدست آمده مشخص شد که مفاهیم کهن
الگویی کوه به اشکال مختلفی از طریق ضمیر ناخودآگاه شاعر، ذکر شده است
که بیشتر مفاهیم کشف و شهود، نزدیک شدن و پناه جستن به خداوند، دست
یافتنی و نزدیک شدن آسمان که جایگاه خداوند است از طریق کوه برای
صحبت و راز و نیاز و پرستش خداوند، و ارتباط و پیوند آب و کوه که در
بسیاری از اقوام مختلف گذشته گرامی می داشته شده و پیوند با خورشید در
اشعار شهریار منعکس شده است.
خلاصه ماشینی:
در نهایت طبق بررسیها و نتایج بدست آمده مشخص شد که مفاهیم کهن الگویی کوه به اشکال مختلفی از طریق ضمیر ناخودآگاه شاعر، ذکر شده است که بیشتر مفاهیم کشف و شهود، نزدیک شدن و پناه جستن به خداوند، دست یافتنی و نزدیک شدن آسمان که جایگاه خداوند است از طریق کوه برای صحبت و راز و نیاز و پرستش خداوند، و ارتباط و پیوند آب و کوه که در بسیاری از اقوام مختلف گذشته گرامی میداشته شده و پیوند با خورشید در اشعار شهریار منعکس شده است.
بیش از نیمی از این مقالات به ادبیات و به ویژه حوزه شعر پرداختهاند، مقالاتی نیز درباره کارکرد کهنالگوها و بررسی آنها در شعر نوشته شده است که از آن میان میتوان به «کارکرد کهنالگوها در شعر کلاسیک و معاصر فارسی، در پرتو رویکرد ساختاری به اشعار شاملو، توسط ابوالفضل حری (1388)، بررسی کهنالگوی آب و درخت در شعر طاهره صفارزاده، صغری سلمانینژاد مهرآبادی (1388)، تصویر استعاری کهنالگوی خورشید در ناخودآگاه قومی خاقانی و نظامی، الهامی حدادی (1389) و رمزگشایی قصه سلامان و ابسال و حنینبناسحاق بر اساس کهنالگوهای یونگ، سیده مریم روضاتیان (1388) اشاره کرد.
مفاهیمی همچون برآمدن خدایان و پهلوانان از کوه برای انجام کارهای بزرگ و مهم از دیگر مفاهیم کهن الگویی کوه میباشد که در ضمیر ناخودآگاه شهریار وجود داشته و در اشعارش منعکس شده است.
زن یا مادر پنداشته شدن و نماد الهگان دانستن کوه در باور شناسی بسیاری از اقوام مختلف دیده میشود که نشان از مفهومی کهن الگویی برای کوه میباشد، شهریار نیز این مفاهیم را در اشعار خود به عاریت گرفته است.