چکیده:
در این مقاله بعد از بررسی مفهوم "جنگ پیش دستانه" در حقوق بین الملل عمومی و طرح دیدگاه های متفاوت پیرامون این مفهوم در حقوق بین الملل با توجه به عدم اجماع نظری و عملی بین حقوقدانان بین المللی ، بررسی مقایسه ای آن در آیات و روایات در فقه اسلامی پرداخته و به این نتیجه اشاره شده که این مفهوم به هیچ عنوان در منابع اسلامی مورد شناسائی قرار نگرفته حتی مفهوم "جهاد ابتدائی" چنین مضمونی را ایجاد نمی کند و تنها اصل دفاع مشروع به عنوان یک ارزش الهی و انسانی مورد پذیرش اسلام است والبته این نکته قابل ذکر است که دفاع مشروع مورد نظر اسلام علیرغم شباهت های زیاد آن با دفاع مشروع رایج در ادبیات حقوق بین المللی تطابق کاملی ندارد
In this article, discussing aboute the concept of preventive attact in public international law and proposaling diversity of views aboute this concept in international law,with regarding the theoretical and practical unconsensus among international lawyers, comparative study is done on verses and narrations in Islamic juris prudence, and the conclution showes that this concept has ho history in Islamic resources even the concepte of primary jihad dose not showes this mean, and only legitimate defense rule as a holy and humanitarian value is accepted in islam. of course it should be mentioned that legitimate defense in islam has some unsimilarity with common legimimate defense in international law literature
خلاصه ماشینی:
بررسي تطبيقي مفهوم جنگ پيش دستانه در فقه اسلامي وحقوق بين الملل 1 دکترصمد قائم پناه تاريخ دريافت : ٩٢/٣/٣٠ تاريخ پذيرش : ٩٢/٤/٢٦ چکيده در اين مقاله بعد از بررسي مفهوم "جنگ پيش دستانه " در حقوق بين الملل عمومي و طرح ديدگاه هاي متفاوت پيرامون اين مفهوم در حقوق بين الملل با توجه به عدم اجماع نظري و عملي بين حقوقدانان بين المللي ، بررسي مقايسه اي آن در آيات و روايات در فقه اسلامي پرداخته و به اين نتيجه اشاره شده که اين مفهوم به هيچ عنوان در منابع اسلامي مورد شناسائي قرار نگرفته حتي مفهوم "جهاد ابتدائي" چنين مضموني را ايجاد نمي کند و تنها اصل دفاع مشروع به عنوان يک ارزش الهي و انساني مورد پذيرش اسلام است والبته اين نکته قابل ذکر است که دفاع مشروع مورد نظر اسلام عليرغم شباهت هاي زياد آن با دفاع مشروع رايج در ادبيات حقوق بين المللي تطابق کاملي ندارد.
اما در مورد دومي، اختلاف نظر ها وچالش هاي زيادي را ميان حقوقدانان بين المللي وحتي خود اعضاي شوراي امنيت به دنبال داشته است جنگ پيش دستانه در حقوق بين الملل در "حقوق بين الملل " معاصر به طور کلي براي اولين بار و به شکل فراگير استفاده از "زور" براي پيشبرد اهداف "دولت ها" در نظام بين الملل در بند ٤ ماده ٢ منشور سازمان ملل متحد ممنوع شده است .
جنگ پيش دستانه در فقه اسلامي پس از حوادث يازده سپتامبر ٢٠٠٣ ميلادي، امريکا ومتحدانش با ارائه تفسير موسع از ماده ٥١ منشور سازمان ملل تئوري حمله پيش دستانه را ارائه کردند و براساس همين تئوري اقدامات تجاوزکارانه خود بر عليه افغانستان وعراق را توجيه کردند هر چند که هنوز دفاع مشروع پيش دستانه در حقوق بين الملل و نزد ديوان بين المللي دادگستري واسناد سازمان ملل به عنوان يک قاعده وحق به رسميت شناخته نشده است و بين دولتهاي عضو سازمان ملل اختلاف نظر وجود دارد.