چکیده:
زمینه و هدف: ترجمه متون دینی بدلیل ویژگیهای خاص این متون، مبانی نظری ویژهای به همراه دارد. این متون به دو دسته وحیانی و غیروحیانی تقسیم میشوند که حساسیت هر یک در گذر از ترجمه با دیگری متفاوت است. کتاب نهجالبلاغه از متون دینی غیروحیانی اسلامی است. بدلیل جایگاه این اثر در میان ایرانیان، تا کنون بیش از پنجاه ترجمه به زبان فارسی از نهجالبلاغه صورت گرفته است. باوجوداین بهرهبرداری از این متون ترجمهشده بیشتر در حوزۀ معنا و مفهوم است و مترجم معمولا از انتقال ظرافتهای زبانی، بیانی و ادبی متن اصلی ناتوان مانده است. ترجمۀ نهجالبلاغه که اساس آن بر تواناییهای زبان و کاربردهای هنری آن است، به سواد زبانی، ذوق ادبی و توان هنری قابل توجهی نیازمند است. این پژوهش با هدف بررسی ترجمۀ منظوم امید مجد از نهجالبلاغه ازنظر کاربرد فنون بیانی در آن انجام گرفته است. پرسش اصلی این پژوهش این است که میزان و نحوۀ کاربرد فنون بیانی در ترجمۀ مجد با توجه به متن اصلی نهجالبلاغه، چگونه است؟
روش مطالعه: این جستار با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است.
یافتهها: ترجمۀ منظوم مجد از نهجالبلاغه در مقایسه با متن اصلی، مترجم به سه شیوه از فنون بیانی در ترجمۀ منظوم خود سود جسته است: همترازی و مطابقت فنون بیانی با متن اصلی، خلاقیت در ترجمۀ فنون بیانی، و افزودن فنون بیانی در فرایند ترجمه.
نتیجهگیری: مجد در ترجمۀ خود از نهجالبلاغه کوشیده است در بخش بیان، تصاویر عاطفی و نحوۀ بیان حضرت علی (ع) را منعکس کند. این توفیق در کاربرد تشبیهات، استعارهها، کنایهها، تمثیلات و سایر فنون بلاغی این ترجمه مشهود است. مترجم سعی کرده تا جایی که به اصل ترجمه و ابلاغ پیام لطمه نخورد، با بهرهگیری از صور خیال گوناگون، بافت ادبی و بلاغی متن اصلی را به زبان دوم منتقل کند.
BACKGROUND AND PURPOSE: Translation Of religious texts has a special theoretical foundations due to the special feature of these texts. These texts are divided into revolutionary and non-revolutionary categories, that the sensitivity of each is different from the other during in the translation. The book of Nahj-Al-Balaaghah is one of the non-revolutionary Islamic religious texts due to the position of this work among Iranians, more than 50 Persian translations of Nahj-Al-Balaaghah have been made so far. However, use of these translated texts is more than the field of meaning and the translator is usually unable to convey the linguistic, expressive and literary subtitles of the original text. Translation of Nahj-Al-Balaaghah, which is based on the language abilities and needs artistic applications, requires significant linguistic, literary taste and artistic ability. The aim of this study is to investigate the poetic translation of Omid Majd from Nahj-Al-Balaaghah in terms of the use of expressive techniques in it.The main question of this research is how much and how do use expressly techniques and then mentioned translation according to their main text of Nahj-Al-Balaaghah is done.
METHODOLOGY: This research has been done by descriptive-analytical method.
FINDINGS: What is translation of Omid Majd from Nahj-Al-Balaaghah In comparison with main text, the translator has used expressive techniques and he’s pretty translation in three ways: alignment and matching of expression techniques with the text, creativity and translating expressive techniques and addition of expressive techniques in the translation process.
CONCLUSION: Majd has tried in his translation of Nahj-Al-Balaaghah In the section of expression, to reflect the emotional images and manner of expression of Imam Ali.This success is evidence in then use of similes,metaphors, allusions, allegories and other rhetorical techniques in this translation. The translator has tried not to damage original text and delivery of the message, transfer the original text to the second language by using various forms of imagination.
خلاصه ماشینی:
ترجمۀ منظوم اميد مجد از نهج البلاغه (١٣٧٩) يکي از ترجمه هاي منظومي است که به زبان فارسـي از ايـن اثـر صورت گرفته است .
يکي از ويژگيهاي شاخص اين ترجمه «هزاران تشبيه و استعاره و صنايع ادبي ديگـري اسـت که در اين اثرِ بيش از دوازده هزار بيتي بکار رفته است و پرداختۀ ذهن شاعر آن و تنها درجهـت تقويـت کـلام و انتقال مؤثر مطلب به خواننده بوده است » (نهج البلاغه با ترجمۀ منظوم ، مجد: مقدمه ، ص چهارده ).
در واقع فنون بياني موجود در اين ترجمه را به سه بخش عمده ميتوان تقسيم کرد: بخش اول مربوط بـه فنـوني اسـت کـه در متن مبدأ نيز وجود دارد و مترجم شاعر آن را تقريباً به همان شکل به زبان مقصد منتقل نموده است .
در ترجمۀ مجد از نهج البلاغه در موارد بسياري، آرايۀ ادبي موجود در متن اصلي، عيناً به شعر برگردانـده شـده و بافت بلاغي کاملاً حفظ و منتقل شده است .
مجد در اين روش از ترجمۀ فنون بياني نهج البلاغـه کوشـيده اسـت عناصر زيباييشناسي، بار ادبي، بافت فرهنگي، تاريخي، جغرافيايي و زبان کهن و موجز متن اصـلي را در ترجمـه حفظ کند.
بر اين اساس در ادامه به مواردي از فنون بياني موجود در ترجمۀ مجد اشاره ميشود که محصول آفرينش ادبي مترجم است و در متن اصلي وجود ندارد.
An Introduction to the Principles and Methods of Translation, 10th Edition, Tehran: University Publishing Center, p 80.