چکیده:
مهارت شنیداری به دلیل نقش ویژة آن در یادگیری زبان، یکی از مهارتهای زبانی بنیادین تلقی میشود. آموزش این مهارت در سطوح مقدماتی، میانی و پیشرفته ضرورتی انکار ناشدنی است؛ زیرا زبانآموز باید پیش از آموختن مهارتهای گفتن، خواندن و نوشتن، توانش در مهارت شنیدن را کسب کند. به کارگیری کتاب آموزشی استاندارد در کلاسهای آموزش زبان، در کنار سایر ارکان یادگیری، نقش بسزایی در تقویت مهارت شنیداری زبانآموزان دارد. در همین راستا، این جستار بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به مبانی آموزش زبان خارجی به بایستههای کیفی تهیة کتاب آموزش مهارت شنیداری دست یابد و سپس بر پایة همین بایستهها، با استفاده از روش تحلیل محتوا، یکی از کتابهای مربوط به تقویت مهارت شنیداری به نام تعلّم اللغةالعربیة عبر الشاشة اثر علی اصغر یاری (1398) را بررسی کند. طبق برخی از یافتههای این جستار، تأکید بر انواع شنیدن، توجه به رویکرد آموزشی مشخص، تمرکز بر فرایندهای شنیداری و توجه به شاخصهای کیفی متن شنیداری از مهمترین بایستههای کیفی کتاب آموزشی مهارت شنیداری به شمار میرود. نتایج تحلیل محتوای کتاب تعلّم اللغةالعربیة عبر الشاشة نیز نشان داد که گرچه شاخصهای کیفی متن شنیداری کتاب متناسب با عربیآموزان مبتدی است، اما محتوا و تمرینهای آن به هیچیک از بایستههای کیفی محتوای کتاب آموزش مهارت شنیداری پایبند نبوده و فقط به زیرنویسی کامل برای کارتون «بائع الحلیب» اکتفا شده است.
Since listening skill plays an important role in language learning, it is considered as one of the elemental skills in language learning. Individuals need to equip themselves with the listening skill before learning other skills such as speaking, reading, and writing. Therefore, teaching this skill at the elementary, intermediate, and advanced levels is an undeniable necessity. Utilizing standard textbooks in language classes, along with other learning elements, has an effective role in strengthening students` listening skills. To this end, in this study we attempted to achieve the qualitative requirements for book preparation by a descriptive-analytical method and utilizing the basics of foreign language teaching. Afterwards, based on these requirements through a content analysis method, we reviewed one of the books related to improving listening skills called Tallem Alloqata Alrabiyah Abra Alshashah. We show that emphasis on types of listening, attention to a specific educational approach, concentrating on listening processes and attention to the quality indicators of the audio texts are among the most important quality requirements in the listening skills textbooks. Moreover, the results of content analysis of the book Tallem Alloqata Alrabiyah Abra Alshashah shows that although the quality indicators of the audio text of the book are suitable for beginner Arabic learners, the content and exercises of the book adhere to none of the quality requirements of the book content, and it merely serves as subtitle for the cartoon “Ba’i Al-Halib.
خلاصه ماشینی:
ضرورت و هدف پژوهش بنابراین با توجه به اهمیت مهارت شنیداری در فرایند یـادگیری زبـان عربـی و نیـز وضـعیت نامناسب کتب آموزشی در نظر گرفته شده برای این تقویت مهـارت ، جسـتار حاضـر بـر آن است با مراجعه به منابع نظری آموزش مهارت شنیداری، مهم ترین بایسته های کیفی نگـارش کتاب آموزشی مهارت شنیداری را در زمینه هایی همچـون انـواع شـنیدن ، رویکـرد و روش آموزشی متناسب با تقویت مهـارت شـنیداری، فراینـدهای شـنیدن ، تمـرین هـای مناسـب بـه منظور یادگیری واژگان ، اصطلاحات و درک متن شنیداری ارائه کند و سپس با اسـتفاده از این بایسته ها به نقد یکی از کتاب های تـازه تـألیف شـده در حـوزة مهـارت شـنیداری زبـان عربی به نام تعّلم اللغۀ العربیۀ عبر الشاشۀ (یاری، ١٣٩٨)بپردازد.
وضعیت کتاب تعّلم اللغۀ العربیۀ عبر الشاشۀ از لحاظ توجه به بایسـته هـای کیفـی کتاب آموزشی مهارت شنیداری چگونه است ؟ پیشینۀ پژوهش در زمینـۀ نقـد و بررسـی کتــاب هـا یـا مجموعــه هـای آموزشـی مهــارت هـای زبـان عربــی پژوهش های مختلفی در ایران انجام شده است که برخی از مهم ترین آنها عبارت اند از: ـ فکری (١٣٩٢) در پژوهشی تحت عنوان «آسیب شناسی کتـاب هـای دانشـگاهی در زمینۀ آموزش مهارت های زبان عربی»، علاوه بر تبیین کاستیهای کتاب های دانشـگاهی در عرصۀ آموزش مهـارت هـای زبـانی عربـی بـر اسـاس الگوهـای متـداول در منـابع آموزشـی مهارت های زبـانی، عـواملی همچـون طراحـی منـابع آموزشـی بـا برخـورداری از الگوهـای تعریف و تجربه شدة آموزش زبان ، قالب و سیلابس بندی محتوای آموزشی متناسب با زمـان و سطوح آموزشی را از مهم ترین شاخص هـای تولیـد یـک منبـع آموزشـی کارآمـد و پویـا معرفی کرده است .