چکیده:
مقدمه: مفهوم «توسعه فراگیر» با این هدف بسط یافته است تا تاکید ویژهای بر جنبههای اجتماعی و سیاسی توسعه داشته باشد. در تبیین این مفهوم، مولفه نحوه توزیع مواهب توسعه بین بخشهای گوناگون جامعه، بهویژه گروههای محروم و اقلیتهای اجتماعی (مانند جوانان، زنان، اقلیتهای قومی، مذهبی و...) در کانون توجه قرار میگیرد. هدف از مطالعه حاضر ارائه شاخصی برای ارزیابی فراگیر بودن توسعه در ایران در سالهای پس از انقلاب (1395-1360) است.
روش: این مطالعه با استفاده از دادههای آماری و برپایه روش ساخت شاخصهای ترکیبی، شاخص توسعهای مرکب از 5 بعد و 10 مولفه را برای سنجش وضعیت فراگیر بودن توسعه در ایران تهیه کرده است.
یافتهها: شاخص توسعه فراگیر طی بالغ بر سه دهه گذشته بهبود یافته، اما روند بهبود در یک دهه گذشته با شوکهای سختی روبهرو شده و هنوز به جایگاه قبلی باز نگشته است.
بحث: تحقیق حاضر میتواند ناپایدار و برگشتپذیر بودن دستاوردهای توسعه در کشور را نشان دهد. این نتایج همچنین حاکی از آن است که در یک دهه گذشته واگرایی میان روند رشد اقتصادی با سایر متغیرهای توسعهای افزایش یافته و رشد اقتصادی به قیمت تخریب محیط زیست، کاهش همبستگی اجتماعی و تضییع حقوق نسلهای آتی و در کل کاهش فراگیری بهدست آمده است.
به نظر میرسد سیاستگذاران باید توجه جدیتری به تبعات اجتماعی و زیستمحیطی سیاستهای توسعهای داشته و همچنین اشتغالزایی و فقرزدایی را به محورهای اصلی طراحی استراتژی رشد تبدیل کنند. دست آخر اینکه بهبود حکمرانی یک عنصر ضروری برای فراگیرتر کردن توسعه در ایران کنونی است.
The concept of "inclusive development" has been expanded with the aim of placing special emphasis on the social and political aspects of development. In explaining this concept, the focus of how well-being is distributed to different sections of society, especially disadvantaged groups and social minorities (such as youth, women, ethnic minorities, religious minorities, etc.), is at stake. The purpose of the present study is to provide an index for evaluating the inclusiveness of development in Iran in the post-revolutionary years (1981-2016). This study, using statistical data based on the method of constructing composite indices, has prepared a development index consisting of 5 dimensions and 10 components for measuring the status of development inclusiveness in Iran. The results show that the inclusive development index has improved over the past three decades, but the trend has stopped over the past decade. This finding may indicate that the development trends in the country are unstable and reversible. These results also indicate that over the past decade, the divergence between economic growth trends and other development variables is increased, so it has led to destruction of the environment, decrease in social cohesion and overall decline in inclusiveness.