چکیده:
مطالعه مستمر اکولوژیک دریای خزر، به خصوص پراکنش، شناسایی گونه ها و نوسانات منطقه ای، قبل از هر مطالعه ضروری به نظر می رسد. بر این اساس در پژوهش حاضر نوع غالبیت گروه های پلانکتونی در خلیج گرگان و حوضه جنوب شرقی دریای خزر (منطقه استان گلستان)، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی فیتوپلانکتون ها نشان داد که به ترتیب راسته های اوگلنافیتا (جنس اوگلنا)، پیروفیتا (جنس پروسنتروم) و باسیلاریوفیتا (جنس دیاتومه) اصلی ترین فلور فیتوپلانکتونی اکوسیستم را تشکیل داده اند. جنس اوگلنا شاخص آب های هایپرتروف بوده و اولین مرتبه است که در حوضه های مورد مطالعه به صورت غالب دیده شده است. نتایج حاصل از بررسی زیوپلانکتون ها نیز حاکی از نابودی این گروه است که اصلی ترین دلیل آن سم تولید شده از اوگلناها و نیز شرایط بی هوازی مستقر در اکوسیستم می باشد. به طور کل نتایج، حاکی از وضعیت کیفی وخیم مناطق مورد بررسی، از بین رفتن مقادیر بالایی از فون و فلور زیستی و غالبیت گروه های پلانکتونی سمی و نامناسب در اکوسیستم می باشد.
An ongoing ecological study of the Caspian Sea, in a particular distribution, identifying the species composition and regional variations, seems to be necessary before any study. According to this, in the present study, the type of dominance of planktonic groups in southeastern basin of the Caspian Sea (Golestan Province) was studied. For this purpose, sampling of planktonic groups was done once in September 2015 with 3 repetitions. The results of phytoplankton study showed that there are 4 orders, 4 families and 4 genera in the study areas, which constitute Euglenophyta (Euglena sp. 99.9% density), Dinoflagellata (Procentrum sp. 99.5% density) and Bacillariophyta (Diatum group. 100% density), the main phytoplanktons flora of the ecosystem, respectively. The Genus Euglena is the index of hypertrophic waters and is the first time that has been seen predominantly in the studied basins. The results of zooplankton study also indicate the destruction of this planktonic group (only 1 zooplankton of the species Keratella cochlearis from the genus Rotifera was observed), which is mainly due to the toxin produced by Euglena and the anaerobic conditions in the ecosystem. In general, the results indicate a critical quality status of the studied areas, the loss of high amounts of living fauna and flora and the dominance of toxic and inappropriate planktonic groups in the ecosystem.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل از بررسی زئوپلانکتونها نیز حاکی از نابودی این گروه پلانکتونی است (تنها 1 عدد زئوپلانکتون گونه Keratella cochlearis از دسته Rotifera مشاهده شد) که اصلیترین دلیل آن سم تولید شده از اوگلناها و نیز شرایط بی-هوازی مستقر در اکوسیستم در نتیجه انتشار سم مذکور بوده است.
در مطالعهای که در سالهای 1373- 1386 بر روی جمعیت فیتوپلانکتونهای کل حوضه جنوبی دریای خزر صورت گرفت، در مجموع 334 گونه فیتوپلانکتون از 6 شاخه مورد شناسایی قرار گرفتند که شاخه باسیلاریوفیتا گروه غالب بوده است (فضلی و گنجیان، 1387).
در پژوهشی که بر روی جمعیت زئوپلانکتونها در حوضه جنوبی دریای خزر (منطقه خلیج گرگان) صورت گرفته است، 16 گروه زئوپلانکتونی مورد شناسایی قرار گرفتند و حداکثر تعداد نمونهها نیز، به تعداد 4/48 هزار عدد در متر مکعب مشاهده شده است (محمدخانی و غلامپور، 1396).
این درحالی است که در پژوهشهای انجام شده توسط خداپرست (1378)، فضلی و گنجیان (1388)، پورغلام و همکاران (1393) و گلآقایی و همکاران (1391)، راسته باسیلاریوفیتا در حوضه جنوب شرقی دریای خزر دارای غالبیت از جهت تنوع و تراکم زیستی بوده است.
نتایج حاضر نشان داد که راسته باسیلاریوفیتا از نظر غالبیت در جایگاه سوم قرار دارد که به دلیل شرایط نامناسب زیستی آبهای ساحلی جنوب شرقی خزر و خلیج گرگان میباشد که در فوق تشریح گردید.
با توجه به نتایج گزارش شده در مورد جمعیت فیتوپلانکتونها در مطالعه حاضر، با غالب شدن جنس اوگلنا که دارای ارزش غذایی بسیار اندک بوده و علاوه بر آن قادر به تولید سمی بسیار قوی است، دلیل اصلی کاهش تراکم این گونه طبیعی به نظر میرسد.