چکیده:
امروزه یکی از عواملی که سلامتی شهروندان را به مخاطره افکنده، آلودگی هواست از همین رو یکی از نتایج حق بر حیات و به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر، «حق بر هوای پاک» محسوب می گردد. در این راستا دولت، موظف به تأمین و تضمین حق بر هوای پاک برای شهروندان میباشد و باید نقش گستردهای شامل تعهد نسبت به جلوگیری از فعالیت هرگونه منبع آلاینده و حمایت از آسیبدیدگان ناپاکی هوا داشته باشد و ضمنا به لوازم آن پایبند بماند. به عبارت دیگر از یک سو باید بدونهرگونه تبعیض و تبصرهای در اجرای قوانین و مقررات مرتبط به هوای پاک، سلامت کل افراد جامعه را مدّ نظر قرار بدهد و از سوی دیگر باید با استفاده از صلاحیت تنظیمی، بستر مناسبی برای بقای این حق فراهم کند و ناقضان را بنحو موثر مجازات نماید. برای تحقق این مهم، نیازمند سیاستگذاری جامع، قوانین و مقررات منسجم و قاطع هستیم. به این ترتیب دولت، در راستای ابلاغ «سیاستهای کلی محیط زیست» ( 26/8/1394) لازم است با ارایه لایحه و اصلاح آییننامهها، ضمن تکمیل خلأ قانونی، ضمانت اجرای کافی برای تضمین هوای پاک را لحاظ نماید. در این مقاله نگارندگان با در نظر گرفتن مبانی حقوقی استفاده از هوای پاک به این سوال پاسخ خواهند داد که «دولت در قبال حق بر هوای پاک چه تعهداتی را بویژه در عرصه قانونگذاری بر عهده دارد؟.» در این راستا قوانین و مقررات موجود مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتهاند.
Today, one of the factors that endanger the health of citizens is air pollution, which is why as a result of the right to life, the "right to clean air" is considered one of the fundamental human rights. In this regard, the government is obliged to provide and guarantee the right to clean air for citizens and must play a broad role, including the commitment to prevent the activity of any source of pollutants and protect the victims of air pollution and also adhere to its equipment. In other words, on the one hand, it must take into account the health of all members of society without any discrimination or comment in the implementation of laws and regulations related to clean air, and on the other hand, it must provide a suitable platform for the survival of this right by using regulatory authority. And punish the violators effectively. To achieve this, we need comprehensive policy, coherent and decisive rules and regulations. Thus, in order to communicate "general environmental policies" (8/26/1594), the government is required to submit a bill and amend the regulations, while filling the legal gap, to ensure adequate implementation guarantees to ensure clean air. In this article, the authors will answer the question of what harms and challenges does the Iranian normative system based on the government's commitment to protecting the right to clean air face, considering the religious principles of using clean air? In this regard, the existing laws and regulations have been analyzed and reviewed
خلاصه ماشینی:
این برداشت را دیوان عدالت اداری نیز داشته و در رأی وحدت رویه شماره دادنامه : ٦١/٨٠، ٦٢ مورخ ٣٠ اردیبهشت ١٣٨٠ مقرر میدارد: «مقررات قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا که در جهت تحقق اهداف مذکور در اصل ٥٠ قانون اساسی جمهوری اس!می ایران و به منظور پاک سازی و حفاظت هوا از آلودگی ها به تصویب مجلس شورای اس!می رسیده، متضمن ضرورت اتخاذ تدابیر متناسب در زمینه سامان دهی سیستم حمل ونقل شهری و الزام کلیه دستگاه ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی به رعایت مقررات و سیاست های مندرج در قانون مزبور است ».
تبصره ٢ از ماده ١٥ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، وظیفۀ سازمان حفاظت محیط زیست را مقرر می کند: «سازمان محیط زیست موظف است استانداردهای هوای پاک و استانداردهای آلوده کننده های حاصل از کارخانه ها و کارگاه ها را که به هر طریق وارد هوای آزاد میشوند، برای هر منطقه و با توجه به کیفیت هوا و مناسبات زیست محیطی آن مناطق ، تهیه کرده و در اختیار متقاضیان و صاحبان کارخانه ها و کارگاه ها قرار دهد.
بر اساس بند (ب ) ماده ١٩٣ قانون برنامه پنج سالۀ پنجم توسعه جمهوری اس!می ایران (١٣٩٤-١٣٩٠)، «سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است تمهیدات lزم را برای کاهش آلودگی هوا تا حد استانداردهای جهانی با اولویت شناسایی کانون های انتشار ریزگردها و مهار آن، و کنترل و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای فراهم آورد».