چکیده:
هویت در معنای لغوی یعنی حقیقت و ماهیت چیزی؛ هویت، پاسخ به سیوال چه کسی بودن و چگونه بودن است. در تعریف دیگر، هویت عبارت است از مجموعه ی خصوصیات و مشخصات اساسی اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخی همسان که به رسایی و روایی بر ماهیت یا ذات گروه به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر دلالت کند و آنان را در یک ظرف زمانی و مکانی معین، به طور مشخص و قابل قبول و آگاهانه از سایر گروه ها و افراد متعلق به آن ها متمایز کند. حافظ دانشمندی اهل تحقیق و بحث و کشف بوده است. او در کنار همه علوم فلسفی، کلامی و فقهی، با روح تجسس و تحقیق و قریحه ی شاعری با تاریخ ایران و هویت ملی و ایرانی، اندیشه های ایرانی و با دیوان شاعران ایرانی، از گذشته تا زمان خودش آشنا بود. شعر حافظ نمادی بارز و شاخص از هویت ملی و ایرانی ایرانیان در عرصه ادبیات و شعر بوده است. حافظ به سه هویت عاشقانه، جبری و سرگشتگی هویتی اعتقاد داشت و این مقاله سعی دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه ای، هویت را از دیدگاه حافظ بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
او در کنار همه علوم فلسفي، کلامـي و فقهـي، بـا روح تجسـس و تحقيـق و قريحـه ي شاعري با تاريخ ايران و هويت ملي و ايراني، انديشه هاي ايراني و با ديوان شاعران ايراني، از گذشته تا زمـان خودش آشنا بود.
در يـک تعريـف ، هويـت ملـي همـان احساس تعلق و تعهد نسبت به اجتماع ملي و نسبت به کل جامعه در نظر گرفته شده اسـت و مـي- توان گفت هويت ملي به اين معناست که افراد يک جامعه نوعي منشأ مشترک را در خـود احسـاس ميکنند(يوسفي، ١٣٨١: ١١).
از اين ميان ، گسترش اسلام در ايران و برخورد کشور ما با انديشه هاي جديد غربـي در تحول هويت ملي ما بيش ترين تأثير را داشته است .
«در ازل پرتو حسنت ز تجلي دم زد / عشق پيدا شد و آتش به همه عالم زد جلوه اي کرد رخش ديد ملک عشق نداشت / عين آتش شد از اين غيرت و بر آدم زد وصال او ز عمر جاودان به / خداوندا مرا آن ده که آن به حريم عشق را درگه بسي بالاتر از عقل است / کسي آن آستان بوسد که جان در آستين دارد حلقه پير مغان از ازلم در گوش است / بر همانيم که بوديم و همان خواهد شد اگر ميل دل هر کس به جايي است / بود ميل دل من سوي فرخ حسن مهرويان مجلس گرچه دل ميبرد و دين / بحث ما در لطف طبع و خوبي اخلاق بود» بسياري از جلوه هاي هويتي در شعر حافظ جنبه شهودي دارد، نه تجربـي، بنـابراين بـا منطـق و عقل ظاهري نميتوان به آن رسيد.