چکیده:
دادائیسم و سوررئالیسم دو مکتب هنری ادبی هستند که در قرن بیستم در اروپا و در رد شرایط اجتماعی آن جـوامع پدیـد آمـده بودند. زمانی که این دو مکتب به ادبیّات و شعر شاعران ایران راه یافت، جریان ادبیّات معاصر منظوم کشور را دستخوش تغییر و تحوّل نمود. یکی از حوزههای ادبیّات منظوم معاصر که تحت تاثیر دادائیسم و سوررئالیسم قرار گرفت، شعر گفتار است. شعری که در آن وجوه شاعرانه و هنری با زبان عامیانه پیوند میخورد؛ بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی این دو مکتب در شعر گفتار و پاسخ به این پرسشهاست: بازتاب دو مکتب دادائیسم و سوررئالیسم در شعر گفتار به چه صورت بوده است؟ و کدامیک اثرگذارتر بوده است؟ نتیجۀ این تحقیق که به شیوۀ کتابخانهای و بر مبنای توصیف و تحلیل انجام گرفته نشان میدهد، دادائیسم و سوررئالیسم دریچۀ تازهای به روی ادبیّات هنر اروپا گشود و عرصۀ گستردهای از خلّاقیّت و کشف و شهود هنری را به هنرمندان شناساند. با این تفاوت که سوررئالیسم بحث انگیزتر و تاثیرگذارتر از دادائیسم بوده است.
Dadaism and Surrealism are two literary art schools that have been emerged in Europe in the twentieth century in the rejection of social terms. When these two schools came to the literature and poetry of Iran, the contemporary literary movement of the country changed. Speech poetry was one of the areas of contemporary artistic literature which was influenced by Dadaism and Surrealism. A poem in which poetry and artistic themeswere linked with slang; therefore, the purpose of this study was to examine these two schools in the speech poetry and to answer these questions: how was the reflection of the two schools of dualism and surrealism in speech poetry? And which has been more effective? The result of this library-based study which conducted based on descriptive- analysis method, revealed that Dadaism and Surrealism opened a new window on the art of European literature and introduced a broad array of creativity, discovery and artistic intuition for artists but surrealism has been more controversial and more influential than Dadaism.
خلاصه ماشینی:
بازتاب مکتبهای دادائیسم و سوررئالیسم در جریان شعر گفتار فاطمه چنانی دکتری زبان و ادبیات فارسی، استاد دانشگاه فرهنگیان فاطمه زهرا اهواز و شوش، و استاد دانشگاه آزاد اسلامی شوش، دبیر ادبیات شهرستان شوش چکیده دادائیسم و سوررئالیسم دو مکتب هنری ادبی هستند که در قرن بیستم در اروپا و در رد شرایط اجتماعی آن جـوامع پدیـد آمـده بودند.
در دهۀ چهل قرن شمسی حاضر جریان جدیدی در شعر معاصر فارسی ظهور کرد که بدلیل گسست کامل از جریانهای شعری پیش از خود و به سبب غرابتی که در اندیشهها و اشعار بانیان و شاعران آن وجود داشت به «موج نو» مشهور شد و پس از گذشت مدّتی کوتاه با تغییراتی اندک در هیات «شعر حجم گرا» نمودار شد.
شاید بعنوان پیشینۀ شعر گفتار و راه یافتن آن در زبان فارسی، بتوان اینگونه بیان کرد که شعر منثور 1 که بهیچ وجه از وزن و عروض پیروی نمیکند، بیآنکه از لحاظ موسیقی، چیزی کم و کسر داشته باشد، در آثار بعضی از شاعران بزرگ قرن بیستم اروپا وجود داشت، در آغاز عکسالعملی بود برای رهایی احساس و اندیشۀ شاعر از قید و بند مبانی نظم سنّتی، بخصوص در فرانسه که بنوعی خاستگاه این نوع شعر بود و نمونههایی از شعر منثور، در ادبیّات فرانسه قرن 17 و 18 دیده میشود.
5-5-تکیه بر کشف و شهود شعر و جریان تازۀ آن در نوع گفتاری و عامیانه تحت تأثیر سوررئالیسم میتواند همان کشف و شهود باشد، شاعر برای یافتن، جست و جو و کشف، نیازمند حرکتی آگاهانه و عمیقتر است تا بتواند ارتباطهای پنهانی یک کل را نسبت به یکدیگر، بکوشش «نوعی اندیشیدن» باز یابد؛ در حالیکه جنبش دادا رویکردی هیچ گرایی داشت و «پوچی» را به عنوان سمبول ادبی و هنری خود برگزیده بود.