چکیده:
این مقاله با عنوان «چهره ی زن در اسطوره و تاریخ براساس محتوای شاهنامه و تاریخ بیهقی»
به بررسی طبقات زنان شاهنامه و طبقات زنان تاریخ بیهقی پرداخته است؛ در این راستا زنان شاهنامه
در شش طبقه ی زنان عاشق و از جان گذشته» زنان جنگاور و شجاع» زنان دسیسه گر و آهریمن خوء
زنان خرد ورزء زنان پادشاه و زنان در سایه جای گرفتند و زنان تاریخ بیهقی در پنج طبقه ی کلّی زنان
سیاستمدار و درباری و اشراف» زنان پارسا و پرهیزکار و خانه دار و خوایگزار» زنان شجاع و حکیم و
خردمندء زنان دسیسه گر و اهریمن خو و زنان راوی جای دارند. بررسی ها نشان داد که چهار طبقه از
زنان تاریخ بیهقی با طبقات زنان شاهنامه یکسانند و دو طبقه ی زنان پارسا و پرهیزکار و خانه دار و
خوابگزار و زنان راوی در شاهنامه دیده نمی شوند. البّنه چهار طبقه ی زنان تاریخ بیهقی با لحاظ زنان
در سایه که مندرج در طبقه ی زنان درباری هستند صورت گرفته است. نقش زنان در عزل و نصب ها
و حضور در آهرم های قدرت در شاهنامه بیشتر از تاریخ بیهقی می باشد و هم چنین نقش منفی زنان
شاهنامه به لحاظ کمّی و کیفی نسبت به تاریخ بیهقی نمود بیشتر و قابل ملاحظه تری دارد. تنها زن
سیاستمدار تاریخ بیهقی که با زنان پادشاه و تاثیرگذار شاهنامه قابل مقایسه بوده حرّه ی ختّلی است و تنها زنان دسیسه گر و اهریمن خو در تاریخ بیهقی که با زنان اهریمنی شاهنامه (سودابه، مالکه، شیرین و گردیه) قابل قیاسند زنان ابوالحسن عراقی می باشند.
خلاصه ماشینی:
عرضه مي کند تصويري مثبت و مؤثر و کارساز است و شايد بزرگ ترين دليل در رد زن ستيزي فردوسي تعريف و تمجيد او از زن خود مي باشد که او را در تنظيم و گردآوري شاهنامه کمک کرده است : فصلنامه ي تخصصي زبان و ادبيات فارسي 10 بــدان تنگي اندر بجستم ز جاي يکي مهربان بــودم اندر ســراي خــروشيدم و خواستم زو چراغ برفــت آن بــت مهــربانم ز باغ مـرا گفت شمعت چه بايد همـي شــب تيــره خـوابت ببايد همي بدو گفتم اي بت ، نيم مرد خواب يکــي شمع پيش آر، چون آفتاب بنــه پيشــم و بــزم را ساز کـن به چنگ آر چنـگ و مي آغاز کن بياورد شمع و بيامـــد به بــــاغ برافروخت رخشنده شمع و چراغ مرا گفت بـرخيز و دل شـــاددار روان را ز درد و غـــــم آزاد دار نگرتا کـــه دل را نـداري تبـــاه ز انديشــــه و داد فــرياد خـواه (فردوسي، ١٣٨٦، ٤٣٤-٤٣٣) فردوسي در اين ابيات بارها از همسر خود به نيکي ياد مي کند.
زنان تاريخ بيهقي که در عهد غزنويان مي زيسته اند در پنج طبقه گنجانده شده اند: طبقه ي اول زنان سياستمدار و درباري و اشرافي هستند که از ميان اين زنان فقط حره ي ختلي (عمه ي مسعود) و مادر مسعود سياستمدار و صاحب نفوذند و بقيه ي زنان درباري که وجه المصالحه ي حاکمان و سلاطين وقت قرار گرفته اند در اشيه قراردارند و هيچ منش وکنشي از آن ها ديده نمي شود.