چکیده:
باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است
توجه ویژه ی شاهان صفوی و افراط در شیعه گری و عدم توجه به شعر مدحی» شعر
آیینی» خصوصا شعر عاشورایی رشد فراوانی یافت و شاعران فراوانی در این عرصه پای
نهادند و قالب "ترکیب بند" که از گذشته مضمون رثا را در درون خود پرورده است با
شاهکار محتشم کاشانی به اوج خود رسید. و شاعران فراوانی از او تاثیر پذیرفتند و باتوجه
به اشراف محتشم به مقاتل عاشورایی» تلمیحات و اشارات را با زیبایی ها و جلوه های آدبی
در آمیخت به گونه ای که بعد از گذشت چهار سده ترکیب بند او سرلوحه ی دفتر مرائی
ادبت پارسی است.
خلاصه ماشینی:
آميختگي انديشه ي والاي او با زبان و بياني ساده و در عين حال توانا با داشتن ذوق لطيف که سرشار از احساسات شديد مذهبي بود ارادات و دلباختگي خود را به خاندان پيامبر (عليهم السلام ) با ســرودن ترکيب بند خود نشان داده است و هنر محتشــم در اين اســت که در کمال استواري و جزالت و به دور از تکلف و پيچيدگي چنان به زبان کوچه و بازار نزديک مي شــود که گويي «سخن از زبانشان مي گويد» و همين همزباني باعث شــده است بعد از گذشت چهار سده هنوز سوگ سروده اش را زير لب تکرار کنند.
پيشينه ي مقتل نگاري در زبان عربي و فارسي : ١-١ مقتل ابوالقاسم اصبغ بن نباته مجاشعي تميمي حنظلي : مرحوم شــيخ آقابزرگ تهراني اين صحابــه ي اميرالمؤمنين را اولين مقتل نگار ياد 280 مي کند و درباره ي او مي نويسد: «اقول و الظاهر انه اول من کتب مقتل الحسين و کتابه اسبق کتب المقاتل » (همان : ٢٣ و ٢٤) برخــي محققان «ابومخنف لوط بــن يحيي ازدي غامــدي » را نخستين مقتل نگار مي دانند که هم عصر امام جعفر صادق بوده است .
(همان : ٢٩١) از امام علي بن موسي الرضا – عليهم السلام – نقل شده است همين که محرم آغاز مي شــد ديگر آثار ســرور در چهره ي پدرم ديده نمي شد و نشانه هاي اندوه سيماي او را فــرا مــي گرفت و اين حالت تا روز عاشــورا ادامه پيدا مي کرد، که آن روز، روز حزن و گريه ي او بود و مي فرمود در چنين روزي امام حسين (ع ) کشــته مي شــد.