چکیده:
این که آیا در ادبیات فارسی شعر سپید وجود دارد سوالی است که مقالهی پیش رو سعی در یافتن پاسخی برای آن دارد. نوشتار زیر با تحلیل تعریف، تاریخچه و تقطیع عروضیِ آن چیزی که در ادبیات جهان به عنوان شعر سپید نامیده میشود و مقایسهی آن با آن چیزی که در ادبیات ایران این عنوان را دارد به این نتیجه میرسد که به کار بردن عنوان شعر سپید برای شعرهای ایرانی – به ویژه برای مُبدع این نوع شعر در ایران یعنی احمد شاملو یک سوء تفاهم جریانساز بوده است. این مقاله همچنین با تعریفی که از شعر آزاد ارائه میدهد نتیجهگیری میکند که شعر شاملو را با خوش بینی میتوان در زمره این قالب شعری قرار داد.
The question that this article is trying to find an answer for is whether Persian literature has blank verse. By analyzing the definition, history, and scanning what is, in the world literature, called blank verse, and comparing it with what is called blank verse in Persian literature, the article comes to this conclusion that utilizing the title blank verse for the Persian poetry – especially for the inventor of this genre in Iran, Ahmad Shamlou – is an influential misunderstanding. By defining the free verse, this article believes that Shamlou’s poetry can, optimistically, be estimated free verse.
خلاصه ماشینی:
البته از اين نکته نيز نبايد بي تفاوت گذشــت که همين براهني در جاي ديگري شاملو را بنيانگذار شعر سپيد در ايران معرفي مي کند (براهني ، ١٣٨٠) اينکه چرا شــاملو که علاقه ي زيادي به مصاحبه کردن و تيتر يک بودن داشــت در برابــر ايــن انتقاد به ويژه صريح براهني ســکوت اختيار کرده خود جاي ســوال دارد.
در شــناختنامه شــاملو، جواد مجابي گرداورنده و نويســنده کتاب هم براي تعريف شــعر سپيد از همان حرف هاي شاملو اســتفاده مي کند و معتقد است که شعر سپيد به جاي وزن هارموني دروني دارد (مجابي ، ١٣٨١).
تمام کتاب هاي نوشــته شده درباره ي شــعر غربي بر اين تعريف درباره ي شعر سپيد اتفاق نظر دارند که شــعر سپيد، شعري است داراي وزن اما بدون قافيه که وزن عروضي آن را به انگليســي Iambic Pentameter مي گويند يعني پنج رکني دوهجايي (که توضيح داده خواهد شــد).
رابرت شــو براي مثال خطوط آغازين دو رمان ادبيات انگليس در دو دوره ي متفاوت يعني مهماني در باغ نوشــته ي کاترين منســفيلد و خانه ي خيابان مانگو نوشته ساندرا سيسنروس را ذکر مي کند که با اين که رمان هستند اما هر دو را با تقطيع عروضي بر وزن شعر سپيد نوشته شده اند.
به عنوان مثال براي شعر اخوان از اين نظر که داراي وزن عروضي مشخصي است شايد بتوان بر اين نکته چشم پوشــي کرد که وزن شعرش با وزن مرسوم شــعر سپيد هم خواني ندارد.