چکیده:
باورهای عامیانه، در هر سرزمینی نمایانگر سطح فرهنگ و فرهیختگی آن جامعه است که در طول روزگاران، بهعنوانِ بنمایههای شعری در استخدام شاعران و نویسندگان درآمدهاست.ازآنجاکه روزگار خواجو، مقارن با ظهور مغولانی است که در بند خرافهپرستی و جادوگری بودهاند،وی نیز ناگزیراست در شعرش به اجتماعیات زمان خود بپردازد. نظر به این مهم، نگارنده بر آن شد تا در این مقاله ـ که بهروشِ کتابخانهای و توصیفی ـ تحلیلی است ـ سیمای باورها و اعتقادات عامه، موجودات خیالی، باورها درباره نجوم، فلزات،جواهرات و حیوانات را که در آیینه شعر خواجو، نمود یافته را نمایان کند تا بدین طریق، باورهایی که ریشه در فرهنگ اسلامی دارد، باورهایی که خرافاتی بوده و در گذر زمان به تاریخ پیوسته، باورهایی که تا به امروز پویا و زندهاند، باورهایی که رفتهرفته بهصورتِ دانشی مجزا درآمدهاست و باورها درباره موجوداتی که ممکن است در گذر زمان از هویت نیک خود فاصله گرفته باشند را درشعر خواجوی کرمانی به دستدهد.
خلاصه ماشینی:
نظر به اين مهم ، نگارنده بر آن شــد تا در اين مقاله ـ که به روش کتاب خانه اي و توصيفي ـ تحليلي اســت ـ ســيماي باورها و اعتقادات عامه ، ِموجودات خيالي ، باورها درباره نجوم ، فلزات ، جواهرات و حيوانات را که در آيينه شعر خواجو، نمود يافته را نمايان کند تا بدين طريق ، باورهايي که ريشه در فرهنگ اسلامي دارد، باورهايي که خرافاتي بوده و در گذر زمان به تاريخ پيوســته ، باورهايي که تا به امروز پويا و زنده اند، باورهايي که رفته رفته به صورت دانشي مجزا درآمده است و باورها درباره موجوداتي که ممکن است در گذر زمان از هويت ِنيک خود فاصله گرفته باشند را درشعر خواجوي کرماني به دست دهد.
H. Masse)خاورشناس فرانسوي ، در کتاب «قصه هاي عاميانه ايراني » که به ســال ١٩٢٥ در پاريس چاپ کرده ، قصه ها و مثل هايي از فارســي به فرانسه ترجمه کرده اســت ؛ بعدهــا در کتاب ديگر خود به نــام «آداب و عقايد ايرانيــان »، تقريبا تمام «نيرنگســتان » و «اوسانه » صادق هدايت و چهارده افســانه کوهي کرماني را با اسناد و شواهد ديگري در دو جلد به سال ١٩٣٨ به چاپ رسانيده است .
»(زاوش ،١٣٤٨:ج ١/ ٩٧) خواجو در خصوص اين باور که امروزه هيچ تگيه گاه منطقي ندارد، گويد: ِ صنعت چـو مفرح کـند از قرصه ياقــوت بيــرون بــرد از طبــع زمــان علــت ســودا (کليات ،ص ١،ب ١٨) جهان مفرح ياقوت کرد ازآنک به حکمت بــرون بــرد ز دمــاغ زمانــه علــت ســودا (کليات ،ص ٤،ب ٣) ٤ـ باورهاي نجومي پر واضح اســت که «در برابر هر دانش رســمي امروزي ، يک دانش عاميانه نيز بين مردم رواج داشته اســت و حتي در روزگار گذشــته ، جنبه وهمي و خرافي بعضي علوم بر جنبه معقول و علمي آن مي چربيده است .