چکیده:
ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ، ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎی ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ادﺑﻴﺎت ﻫﺮ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ، ﺑﺴﻴﺎری از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﺻﻮری و ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ اﺛﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف ﻫﺎی اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻣﺘﺮﺟﻢ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود، ﺗﺎ ﺣﺪی ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮ راﺳﺘﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از وی ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻠﻞ اراﺋﻪ ﺷﻮد ﻣﺨﺪوش ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪه ای ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺧﻮد ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻳﺎ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ زﻣﺎن اوﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ در ﭘﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ رﺑﺎﻋﻴﺎت ﺧﻴﺎم ﺗﻮﺳﻂ ادوارد ﻓﻴﺘﺰﺟﺮاﻟﺪ )Edward Fitzgerald( ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻧﻈﺮی ﺑﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ وی ﺑﭙﺮدازد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻋﻴﻨﻲ، ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮی ﻣﺘﺮﺟﻢ را از ﺷﺎﻋﺮان ﺑﻨﺎﻣﻲ ﭼﻮن ﺣﺎﻓﻆ، ﺳﻌﺪی، ﺟﺎﻣﻲ و ﻋﻄﺎر در ﺗﺮﺟﻤﻪ رﺑﺎﻋﻴﺎت ﺧﻴﺎم ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﺪ.
خلاصه ماشینی:
لطف پارادوکسيک ترجمه : فيتز- عمر و دخل و تصرف ي ايدئولوژيک در ترجمه ادبيات فارسي شيلان شفيعي ١ چکيده متأسفانه در فرآيند ترجمه ، که يکي از مؤثرترين ابزارهاي شناساندن ادبيات هر ملت به جهانيان است ، بسياري از جنبه هاي صوري و معنايي اثر به دليل دخل و تصرفهاي ايدئولوژيک مترجم از بين مي رود، تا حدي که اين تغييرات مي تواند منجر به تحريف فلسفه و ايدئولوژي نويسنده شود و در نهايت تصوير راستيني که بايستي از وي به ساير ملل ارائه شود مخدوش مي گردد و تصوير تحريف شدهاي که بر اساس ايدئولوژي خود مترجم يا ايدئولوژي حاکم بر زمان اوست به مخاطب ارائه مي شود.
در اين جا اين سؤال به ذهن مي آيد که آيا اين مترجم است که در اثر شعري روح تازه مي دمد آن را شهرت مي بخشد يا شعر و شاعر آن است که مترجم را به همگان مي شناساند؟ آيا صرف ترجمه هاي زيبا و آهنگين که جزء لاينفک زبان شعري است ،کافي است که ترجمه اي را تا حدي بالا ببريم که مثلا به عنوان يک ايراني بگوييم : اگر فيتزجرالدي نبود از خيام هم خبري نبود؟ بهاي گزاف مخدوش شدن سيماي شاعر و فراتر از آن غارت سرمايه هاي ادبي مان چقدر است ؟ نوشتار حاضر در پي آن است که ابتدا به بررسي بازنويسي رباعيات خيام توسط ادوارد فيتزجرالد با نگاهي نظري بر تحريفات ايدئولوژيک او بپردازد و سپس با ارائه ي نمونه هايي عي ي ن ، بهرهگ ري ي مترجم را از شاعران بنامي چون حافظ ، سعدي ، عطار و ...