چکیده:
یکی از بنیادیترین مسائل جوامع بشری مسألهی تربیت صحیح وارائهی برنامههای آموزشی به افراد آن است تا زمینههای سیاستهای توسعهی همهجانبهی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانهی تجدد در آستانهی اضمحلال است، پس در جامعهی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزهها و تعالیم ارزشبخش قرآنی و روایی با نوآوریهای خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائهی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامهنویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بیبدیل بهره میبرده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزندهترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینهی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است.
خلاصه ماشینی:
ابي العتاهيه ، شاعر عصر عباسي نيز تحت تأثير اديان ، مذاهب و فرهنگ هاي متفاوت بوده است و انديشه ها و عقايد مکاتب فلسفي در عمق جانش رخنه کرده بود و شايد به همين دليل بود که از همان ابتدا دچار ناهمگونيهاي موضوعات و مفاهيم ادبي گرديد تا جايي که به زندقه متهم گرديد«يکي از دلايلي که برخي معاصران او براي اثبات زندقه وي آورده اند، اين است که در اشعار او صرفا از مرگ و نيستي و ناپايداري جهان سخن به ميان آمده و هيچ اشاره اي به بهشت و دوزخ نشده است »(حسين ،بيتا: ١٠٩ ).
ناصر خسرو نيز به اصل رضايت از تقدير معتقد بوده و اين گونه مخاطب خويش را نصيحت ميکند: اينت گويد «همه افعال خداوند کند کار بنده همه خاموشي و تسليم و رضاست » وانت گويد «همه نيکي ز خداي است وليک بدي اي امت بدبخت همه کار شماست » (تقوي،١٣٨٧: ١٥٣) در آيه اي شريف از قرآن کريم ريشه ي همه ي نعمت ها و محروميت ها بازتاب اعمال انسان معرفي ميشود: ما أصابک من حسنۀ فمن الله وما أصابک من سيئۀ فمن نفسک وأرسلناک للناس رسولا وکفي بالله شهيدا؛ (آري،) آنچه از نيکيها به تو ميرسد، از طرف خداست ؛ و آنچه از بدي به تو ميرسد، از سوي خود توست .