چکیده:
بر پایه نصّ صریح قرآنی، سنّت «امتحان» یکی از قوانین تشریعی الهی است که تاثیر بسزایی در سعادت و شقاوت انسان دارد. هدف این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوایی و بررسی تطبیقی امتحان الهی از منظر قرآن کریم و مثنوی مولوی میباشد. امتحان الهی امری دائمی است، که بسامد گستردۀ آن در قرآن کریم و مثنوی معنوی رسالتی بزرگ را گوشزد میکند. همۀ انسانها در هر مقامی، حتّی پیامبران الهی، برای تکامل و تعالی، از امتحان فردی، خانوادگی، قبیلهای، گروهی و قومی مستثنی نیستند. نتیجۀ پژوهش حاضر، حکایت از کلمهای کلیدی دارد که تم اصلی همه امتحانهای الهی درقران کریم و مثنوی معنوی مدّ نظر تحقیق است، امتحان الهی سبب تامین سعادت انسان است و هدف هر امتحانی شناخت نفس، ظرفیت، تعالی و تکامل و یکی از امورضروری در تامین سعادت انسان است تا به اصل خویش بپیوندد. واژگان کلیدی: مثنوی، مولوی، قرآن کریم، امتحان الهی، ابتلاء، فتنه، بلا...
The Comparative Study of Divine trial Tradition in Holly Quran and Moulana Mathnawi Abstract The tradition of trial is one of the legal divine rules that make efficient transfer on human blest and felicity transfer on human blast and felicity the purpose of a comparative study of divine trial tradition in holly Quran and Moulana Mathnawi notion. The divine trial is a constant due which reminds its extensive frequency in Holly Quran and Moulana Mathnawi. All humans in each stand for evolution and eminence even prophits donot make except from individual, tribal, family and grouping trials. The result depicts that there is a key word that the main plot of all divine trials is in both above mentioned traces and that word is “self”. The purpose of every trial is to recognize ”self” its capacity, evolution and eminence to return to its main origin. Keywords: Mathnawi, Moulana, Holly Quran, Trial, Plight, Sedition, Disaster.
خلاصه ماشینی:
بنابراين با توجه به بررسيهاي انجام يافته ، پژوهشي که به صورت تطبيقي، امتحان الهي را در قرآن کريم و مثنوي مورد بررسي قرار دهد، يافت نگرديد؛ از سويي ديگر، برخي از پرسش - هاي اين تحقيق در پژوهش هاي سابق يا طرح نگرديده و يا همه جانبه مداقه نشده است .
ابتلا، امتحان و فتنه به معني محک و آزمايش است که خداوند در هر لحظه انسان ها را مورد آزمايش قرار ميدهد، در قرآن کريم ، آيات بسياري راجع به اين موضوع وجود دارد: بلاء: «إن هذا لهو البلاء المبين ؛ راستي که اين همان آزمايش آشکار بود.
»(عنکبوت / ٢) مولانا نيز در مثنوي معنوي، به تبعيت از قرآن کريم بر امتحان عام انسان ها اشاره کرده و بيان ميکند که همۀ انسان ها در طي مراحل زندگي، به طور مرتب مورد آزمايش الهي قرار ميگيرند: گـــر تـــو نقـــدي يـــافتي مگشـــا دهـــن هســــــت در ره ســــــنگ هــــــاي امتحــــــان ســــنگ هــــاي امتحــــان را نيــــز پــــيش امتحــــان هــــا هســــت در احــــوال خــــويش گفــــت يـــــزدان از ولادت تــــا بحـــــين يفتنــــــــون کــــــــل عــــــــام مــــــــرتين امتحــــان در امتحــــان اســــت اي پــــدر هـــين بـــه کمتـــر امتحـــان خـــود را مخـــر (مولوي،١٣٦٣،ج ٣: ٤٠) اين آزمون ها، علاوه بر انسان هاي عادي، حتي فرشتگان و پيامبران را نيز که از مقربان درگاه الهي هستند، فرا ميگيرد و آنان نيز مشمول اين امر ميشوند.